Glomerulonefrit
Glomerulonefrit – bu buyraklardagi mayda filtrlar, ya’ni glomerullar yallig’langan holat. Glomeruli qon oqimidan ortiqcha suyuqlik va chiqindilarni olib tashlashga yordam beradi, keyinchalik ular siydikka o’tadi. Bu holat to’satdan paydo bo’lishi yoki asta-sekin rivojlanishi mumkin. Ikkala tur ham o’limga olib kelishi mumkin.
Glomerulonefrit o’z-o’zidan paydo bo’lishi mumkin yoki ba’zida diabet yoki qizil yuguruk kabi boshqa kasallikning asoratlari bo’lishi mumkin. Agar glomerulonefrit sabab bo’lgan kuchli yoki uzoq muddatli yallig’lanish bo’lsa, buyraklaringiz shikastlanishi mumkin. Shuning uchun erta tashxis qo’yish va davolash juda muhimdir.
Semptomlar
Siz boshdan kechiradigan alomatlar odatda glomerulonefritning qaysi turiga va vaziyatning og’irligiga bog’liq.
O’tkir glomerulonefritning belgilari quyidagilardan iborat:
- Yuzingizdagi shish
- O’pkangizda qo’shimcha suyuqlik, bu yo’talishga olib kelishi mumkin
- Kamroq tez-tez siydik chiqarish
- Siydikdagi qon
- Yuqori qon bosimi
Glomerulonefritning surunkali shakli ba’zida hech qanday alomatsiz sodir bo’lishi mumkin. O’tkir shaklga o’xshash simptomlarning sekin rivojlanishi bo’lishi mumkin. Ba’zi alomatlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Siydikdagi qon yoki ortiqcha protein mikroskopik bo’lishi mumkin va siydik sinovlarida namoyon bo’lishi mumkin
- Yuqori qon bosimi
- Qorin bo’shlig’ida og’riq
- Tez-tez burun oqishi
- To’piqlaringiz va yuzingizda shish
- Kechasi tez-tez siyish
- Ko’pikli yoki ko’pikli siydik, ortiqcha protein tufayli yuzaga keladi
Ba’zi hollarda sizning glomerulonefritingiz shu qadar kuchayishi mumkinki, bu sizni buyrak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin. Buning ba’zi belgilari quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
- Charchoq
- Ishtahaning etishmasligi
- Ko’ngil aynishi va qayt qilish
- Uyqusizlik
- Kechasi mushaklarning kramplari
- Quruq va qichiydigan teri
Sabablari
Bir qator shartlar glomerulonefritga olib kelishi mumkin. Kasallik ba’zan oilalarda ham uchraydi. Boshqa hollarda kasallik noma’lum bo’lishi mumkin.
Quyidagi sabablar glomeruliyaning yallig’lanishiga olib kelishi mumkin:
Post-streptokokk glomerulonefrit – Glomerulonefrit streptokokk infektsiyasidan yoki kamdan-kam hollarda teri infektsiyasidan tuzalganingizdan bir necha kun o’tgach rivojlanishi mumkin. INFEKTSION bilan kurashish uchun tanangiz oxir-oqibat glomeruliyaga joylashishi va yallig’lanishga olib kelishi mumkin bo’lgan qo’shimcha antikorlarni ishlab chiqaradi.
Glomerulonefritning bu turi kattalarga qaraganda bolalarda tez-tez uchraydi. Ammo ular tezroq tuzalib ketishlari ham mumkin.
Bakterial endokardit – Bakteriyalar vaqti-vaqti bilan qon oqimi orqali tarqalib, yuragingizga joylashishi mumkin, bu esa bir yoki bir nechta yurak klapanlarining infektsiyasiga olib keladi. Agar sizda yurak nuqsoni bo’lsa, masalan, shikastlangan yoki sun’iy yurak qopqog’i bo’lsa, sizda katta xavf mavjud. Bakterial endokardit glomerulyar kasallik bilan bog’liq, ammo ularning orasidagi bog’liqlik hali ham aniq emas.
Virusli infektsiyalar – Inson immunitet tanqisligi virusi (OIV), gepatit B va gepatit C kabi bir nechta virusli infektsiyalar mavjud bo’lib, ular ham glomerulonefritga olib kelishi mumkin.
Gudpasture sindromi – Bu pnevmoniyaga o’xshash noyob immunologik o’pka kasalligi. Gudpasture sindromi o’pkada qon ketishiga, shuningdek, glomerulonefritga olib keladi.
Lupus – bu surunkali yallig’lanish kasalligi bo’lib, u tanangizning ko’p qismlariga, masalan, bo’g’imlarga, teriga, qon hujayralariga, yurak, buyraklar va o’pkalarga ta’sir qilishi mumkin.
IgA nefropatiya – bu holat siydikda qonning takroriy epizodlari bilan tavsiflanadi. Ushbu asosiy glomerulyar kasallik glomerullarda immunoglobulin A (IgA) to’planishi natijasida yuzaga keladi. IgA nefropati bir necha yillar davomida sezilarli alomatlarsiz rivojlanishi mumkin.
Poliarterit – bu yurak, buyraklar va ichaklar kabi tanangizning bir qancha qismlarida kichik va o’rta qon tomirlariga ta’sir qiluvchi vaskulitning bir shakli.
Poliangiit bilan granulomatoz – Ilgari Vegener granulomatozi sifatida tanilgan vaskulyitning bu shakli o’pkangiz, yuqori nafas yo’llari va buyraklardagi kichik va o’rta qon tomirlariga ta’sir qilishi mumkin.
Yuqori qon bosimi – Yuqori qon bosimi buyraklaringizga zarar etkazishi va ularning normal ishlashiga putur etkazishi mumkin. Glomerulonefrit shuningdek, yuqori qon bosimiga olib kelishi mumkin, chunki u buyrak funktsiyasini pasaytiradi va buyraklaringiz natriy bilan qanday ishlashiga ham ta’sir qilishi mumkin.
Diabetik buyrak kasalligi (diabetik nefropatiya) – Bu diabet bilan og’rigan har qanday odamga ta’sir qilishi mumkin, odatda rivojlanishi yillar davom etadi. Qon shakar darajasini va qon bosimini yaxshi nazorat qilish buyrak shikastlanishining oldini oladi yoki sekinlashtiradi.
Fokal segmental glomeruloskleroz – Bu holat glomeruliyalarning bir qismining tarqoq chandiqlari bilan tavsiflanadi va u boshqa kasallik natijasida yuzaga kelishi mumkin yoki ba’zida hech qanday sababsiz paydo bo’lishi mumkin.
Kamdan kam hollarda surunkali glomerulonefrit oilalarda ham uchraydi. Bir irsiy shakl, Alport sindromi ko’rish yoki eshitish qobiliyatini buzishi mumkin.
Glomerulonefrit, shuningdek, ko’p miyelom, o’pka saratoni va surunkali limfotsitik leykemiya kabi ba’zi saraton turlari bilan bog’liq.
Tashxis
Glomerulonefrit ko’pincha siydikni muntazam tahlil qilish paytida aniqlanadi. Buyrak funktsiyasini baholash va glomerulonefrit tashxisi uchun testlar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
Qon testlari
Qon testlari kreatinin va qon karbamid azoti kabi chiqindilar miqdorini o’lchash orqali buyrak shikastlanishi va glomeruliyalarning buzilishi haqida ma’lumot berishi mumkin.
Siydik testi
Siydik tahlilida qizil qon tanachalari, shuningdek, siydikdagi qizil qon tanachalari paydo bo’lishi mumkin, bu glomeruliyaga mumkin bo’lgan zararni ko’rsatadi.
Rasm sinovlari
Agar shifokor shikastlanganligini aniqlasa, u buyrak rentgenogrammasini, kompyuter tomografiyasini yoki ultratovush tekshiruvini tavsiya qilishi mumkin.
Buyrak biopsiyasi
Ushbu protsedurada shifokor mikroskopik tekshirish uchun buyrak to’qimalarining kichik qismlarini olish uchun maxsus ignadan foydalanadi. Bu usul odatda glomerulonefrit tashxisini tasdiqlash uchun har doim zarur.
Davolash
Davolash bir necha omillarga bog’liq bo’ladi, masalan, holat o’tkir yoki surunkali bo’ladimi, asosiy sabab, shuningdek simptomlarning og’irligi.
Dori-darmonlar
Streptik infektsiyadan so’ng glomerulonefrit odatda davolanmasdan yo’qolishi kerak, garchi shifokor infektsiyani keltirib chiqaradigan patogenlarni o’ldirish uchun antibiotiklarni buyurishi mumkin. Shu bilan birga, bemor suyuqlik iste’molini kamaytirishi, shuningdek, spirtli ichimliklar yoki yuqori darajadagi protein, kaliy yoki tuzni o’z ichiga olgan oziq-ovqat va ichimliklardan voz kechishi kerak bo’ladi.
Dializ
O’tkir glomerulonefrit holatlarida vaqtinchalik dializ ham zarur bo’lishi mumkin. Dializda mashina tanadan chiqindi mahsulotlarni filtrlash uchun buyrak vazifasini bajaradi. Dializ, shuningdek, gipertenziyani nazorat qilish va ortiqcha suyuqlikni olib tashlashga yordam beradi.
Buyrak transplantatsiyasi
Agar odam sog’lom bo’lsa, buyrak transplantatsiyasi mumkin. Biroq, transplantatsiya qila olmaydigan odamlar uchun dializ yagona imkoniyatdir.
Murakkabliklar
Glomerulonefrit buyraklaringizga jiddiy zarar etkazishi mumkin, bu ularning filtrlash qobiliyatini yo’qotadi. Glomerulonefritning mumkin bo’lgan ba’zi asoratlari:
Yuqori qon bosimi – Buyraklaringizning shikastlanishi va natijada qon oqimida chiqindilar to’planishi qon bosimining ko’tarilishiga olib kelishi mumkin.
O’tkir buyrak etishmovchiligi – Nefronning filtrlash qismidagi funktsiyani yo’qotish chiqindilarning tez to’planishiga olib kelishi mumkin. Shu sababli, siz shoshilinch dializga muhtoj bo’lishingiz mumkin, bu sun’iy buyrak apparati yordamida qoningizdan ortiqcha suyuqlik va chiqindilarni olib tashlashning sun’iy vositasidir.
Surunkali buyrak kasalligi – Bunday holatda sizning buyraklaringiz filtrlash qobiliyatini yo’qotadi. Oddiy quvvatning o’n foizigacha yomonlashgan buyrak funktsiyasi buyrak kasalligining so’nggi bosqichiga olib keladi, bu esa hayotni saqlab qolish uchun dializ yoki buyrak transplantatsiyasini talab qilishi mumkin.
Nefrotik sindrom – bu sindrom bilan siydikdagi juda ko’p protein qonda juda kam proteinga olib keladi. Nefrotik sindrom qonda yuqori xolesterin, shuningdek, ko’z qovoqlari, oyoqlar va qorinning shishishi bilan bog’liq bo’lishi mumkin.
Oldini olish
Glomerulonefritning aksariyat shakllarini oldini olish mumkin bo’lmasa-da, xavfni kamaytirishning ba’zi usullari mavjud.
Ba’zi usullar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Tomoq og’rig’i yoki impetigoga olib keladigan streptokok infektsiyasi bo’lsa, shifokorga murojaat qiling
- Xavfsiz jinsiy aloqa bilan shug’ullaning
- Agar sizda qon bosimi yoki qandli diabet bo’lsa, uni nazorat ostida saqlang
- Noqonuniy tomir ichiga yuboriladigan dori vositalaridan foydalanishdan, shuningdek, ignalarni birgalikda ishlatishdan saqlaning
To’g’ri mashqlar, to’g’ri uyqu va muvozanatli ovqatlanish bilan sog’lom turmush tarzi ham glomerulonefrit xavfini kamaytirishga yordam beradi.