Chiqib ketgan yelka
Chiqib ketgan elka – bu jarohat, bunda qo’lning yuqori suyagi yelka pichog’ining bir qismi bo’lgan chashka shaklidagi rozetkadan chiqib ketadi. Sizning elkangiz tanadagi eng harakatchan bo’g’in bo’lib, qo’lning bir necha yo’nalishda harakatlanishiga imkon beradi. Bunday harakat qilish qobiliyati tufayli elka nafaqat beqaror, balki tanadagi eng ko’p dislokatsiyalangan bo’g’indir.
Yelka chig‘irig‘i yelka suyagining boshi glenoid chuqurchadagi rozetkadan zo‘rlik bilan olib tashlanganda sodir bo‘ladi. Yelka turli yo’nalishlarda chiqib ketishi mumkin va elkaning chiqib ketgan joyi, elkaning boshi chiqib ketgandan keyin tugaydigan joy bilan tavsiflanadi.
Yosh odamlardagi dislokatsiyalar, odatda, futbol yoki basketbol kabi sport bilan bog’liq bo’lgan travmadan kelib chiqadi. Keksa odamlar haqida gap ketganda, ular elkasini qo’llab-quvvatlaydigan ligamentlar va xaftaga asta-sekin zaiflashishi tufayli dislokatsiyaga moyil. Bunday hollarda ham, elkama-elka bo’g’imiga ma’lum bir kuch qo’llanilishi kerak, bu uning joyidan chiqib ketishiga olib keladi.
Agar siz elkaning chiqib ketganidan shubhalansangiz, shoshilinch tibbiy yordamga murojaat qilish muhimdir.
Semptomlar
Dislokatsiya qilingan elka odatda quyidagi belgilar va alomatlarni ko’rsatadi:
Ko’zga ko’rinadigan deformatsiyalangan yoki joyidan tashqarida yelka
Kuchli og’riq
Qo’shimchani harakatga keltira olmaslik
Shishish
Ko’karish
Ba’zida dislokatsiya jarohat yaqinida, masalan, bo’yningizda yoki qo’lingizda uyqusizlik, zaiflik yoki karıncalanmaga olib kelishi mumkin.
Agar siz elkaning dislokatsiyasidan shubha qilsangiz, darhol shifokorga murojaat qiling. Tibbiy yordamni kutayotganda, iltimos, quyidagi fikrlarga e’tibor bering.
Bo’g’imni qimirlatmang – yelka bo’g’imini hozirgi holatida shpillang yoki sling va yelkani siljitishga yoki uni joyiga majburlamaslikni unutmang. Bu elkaning bo’g’imiga, shuningdek, uning atrofidagi mushaklar, ligamentlar, nervlar yoki qon tomirlariga zarar etkazishi mumkin.
Shikastlangan bo’g’imga muz qo’yish – Siz yelkangizga muz qo’llashni tanlashingiz mumkin, chunki bu og’riq va shishishni kamaytirishga yordam beradi, chunki u har qanday ichki qon ketishini va elkangiz bo’g’imida va atrofida suyuqlik to’planishini nazorat qiladi.
Sabablari & xavf omillari
Elka bo’g’imi inson tanasida eng tez-tez chiqib ketadigan bo’g’im ekanligi ma’lum va u bir necha yo’nalishda harakat qilgani uchun elkangiz pastga, oldinga, orqaga, to’liq yoki qisman chiqib ketishi mumkin. Biroq, dislokatsiyalarning aksariyati elkaning old qismi orqali sodir bo’lishi ma’lum.
Suyaklarni joyidan tortib olish uchun kuchli kuch, masalan, elkangizga to’satdan zarba berish kerak. Ba’zi hollarda elkangizning bo’g’imining haddan tashqari aylanishi ham yuqori qo’l suyagining to’pini elkangiz rozetkasidan chiqarib yuborishi mumkin.
Aksariyat hollarda elkaning chiqib ketishi sport jarohatlari tufayli yuzaga keladi. Avtohalokat paytida elkangizga qattiq zarba berish ham keng tarqalgan sababdir. Yiqilish paytida, masalan, zinapoyadan ham elkangizni olib tashlashingiz mumkin.
Diagnostika
Bemorda elkaning dislokatsiyasi belgilari paydo bo’lganda; og’riqni nazorat qilish va bo’g’imlarni ko’chirish asosiy e’tibordir. Biroq, shu bilan birga, shifokoringiz shikastlanish mexanizmini va uning atrofidagi vaziyatlarni tushunishi kerak. Bu elkaning birinchi dislokatsiyasi yoki bo’g’im ilgari jarohatlanganmi yoki yo’qligini bilish muhimdir. Bundan tashqari, shifokoringiz dori-darmonlar, allergiya, oxirgi ovqat vaqti, shuningdek, o’tmishdagi kasallik tarixi haqida bir nechta savol berishi mumkin.
Yelkaning fizik tekshiruvi talab qilinadi va u tekshirish bilan boshlanadi. Yelka dislokatsiyasi tashxisini tasdiqlash va bu dislokatsiya bilan bog’liq singan suyaklar yo’qligiga ishonch hosil qilish uchun oddiy rentgen nurlari ham talab qilinadi.
Davolash
Agar sizning elkangizning chiqishi oddiy bo’lsa, asab yoki to’qimalarga katta zarar yetkazilmasa, elka bo’g’imi bir necha hafta ichida yaxshilanadi. Yelkangiz chiqqandan so’ng darhol faoliyatni davom ettirmaslik yaxshiroqdir, chunki bu nafaqat elkangizning bo’g’imiga shikast etkazishi, balki uning yana chiqib ketishiga olib kelishi mumkin.
Agar elkangiz jiddiy bo’lsa, quyidagi davolash usullari qo’llanilishi mumkin:
Yopiq qisqartirish
Sizning shifokoringiz sizning elkangiz suyaklarini to’g’ri holatiga qaytarishga yordam beradigan yumshoq manevrlarni sinab ko’radi. Og’riq va shishish miqdoriga qarab, elkangizning suyaklarini manipulyatsiya qilishdan oldin mushak gevşetici yoki sedativ yoki kamdan-kam hollarda umumiy behushlik talab qilinishi mumkin. Yelka suyaklari o’z joyiga qaytganda, og’riq deyarli darhol ketishi kerak.
Dori-darmonlar
Sizning shifokoringiz og’riq qoldiruvchi yoki mushak gevşetici buyuradi, bu sizning elkangiz tuzalayotganda sizni qulay saqlashga yordam beradi.
Jarrohlik
Agar sizning elkangiz bo’g’imlari yoki ligamentlari zaif bo’lsa va siz to’g’ri mustahkamlash va reabilitatsiya qilishiga qaramay, elkangizning takroriy dislokatsiyasiga moyil bo’lsangiz, jarrohlik talab qilishingiz mumkin. Kamdan kam hollarda, agar asab yoki qon tomirlari shikastlangan bo’lsa, sizga jarrohlik kerak bo’lishi mumkin.
Immobilizatsiya
Yelkangiz harakatlanmasligi uchun bir necha kun davomida maxsus shina yoki slingdan foydalanish mumkin. Shina yoki slingni qancha vaqt kiyish kerak bo’lishi elkangizning dislokatsiyasining tabiatiga va dislokatsiyadan keyin qanchalik tez qo’llanilishiga bog’liq bo’ladi.
Reabilitatsiya
Yelka bo’g’imingiz yoki slingingiz olib tashlangandan so’ng, siz elkangiz bo’g’imining harakat doirasini, shuningdek, kuch va barqarorlikni tiklashga mo’ljallangan bosqichma-bosqich reabilitatsiya dasturini boshlashingiz kerak bo’ladi.
Oldini olish
Yelkaning chiqib ketishining oldini olish uchun siz ochiq havoda ba’zi sport turlari bilan shug’ullanayotganda himoya vositalarini kiyishingiz mumkin. Doimiy jismoniy mashqlar mushaklarning kuchini va moslashuvchanligini oshirishga yordam beradi.