Konjestif yurak etishmovchiligi
Konjestif yurak etishmovchiligi – bu qonning pompalanishiga ta’sir qiluvchi progressiv holat. Bu yurak mushaklari qonni samarali pompalay olmaganida paydo bo’ladi. Bu, asosan, yurakni zaiflashtiradigan koronar arteriya kasalligi (yurakdagi arteriyalarning torayishi) va yuqori qon bosimi kabi ba’zi holatlar tufayli. Bu yurakdagi qonni samarasiz to’ldirishga va yana pompalanishiga olib keladi.
Yurak etishmovchiligining turlari
- Chap tomonlama yurak yetishmovchiligi – o‘pkada suyuqlik to‘planishi natijasida nafas qisilishi kuzatiladi.
O’ng tomonlama yurak etishmovchiligi – shish paydo bo’ladi, chunki suyuqlik oyoqlarga, oyoqlarga va qorin bo’shlig’iga tushadi.
Sistolik yurak etishmovchiligi – chap qorincha kuchli qisqarishi mumkin emasligi sababli nasos bilan bog’liq muammo mavjud.
Diastolik yurak etishmovchiligi – Ejeksiyon fraktsiyasi saqlanib qolgan yurak etishmovchiligi deb ham ataladi, bu holatda chap qorincha to’liq to’ldira olmaydi yoki to’liq bo’shashmaydi. Bu to’ldirish muammosini ko’rsatadi.
Konjestif yurak etishmovchiligining sabablari
Agar boshqa holatlar yurakka zarar etkazsa yoki zaiflashsa, siz yurak etishmovchiligini boshdan kechirishingiz mumkin. Bu yurakning qattiqligi tufayli ham sodir bo’lishi mumkin. Qorinchalar (yurakning asosiy nasos kameralari) qotib qoladi va urishlar o’rtasida to’g’ri to’ldirilmaydi, bu esa yurak etishmovchiligiga olib keladi. Yurak etishmovchiligining ayrim holatlarida yurak mushaklari zaiflashgan va shikastlangan. Shu sababli, qorinchalar shunchalik kengayadi (cho’ziladi), yurak butun tanangizda qonni samarali pompalay olmaydi.
Vaqt o’tishi bilan yurak butun tanaga qon quyish talablarini bajara olmaydi. Ejeksiyon fraktsiyasi yurakning nasos qobiliyatini aniqlashga yordam beradi va tegishli davolanish uchun yurak etishmovchiligini aniqlashga yordam beradi. Agar yurak mushaklari yuqori qon bosimi tufayli qotib qolsa, bu yurak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin.
Yuqori qon bosimi yoki gipertoniya – Agar siz gipertoniya bilan og’rigan bo’lsangiz, yurak butun tanada qon aylanishi uchun qattiq ishlashi kerak. Bu qonning samarali pompalanishi uchun yurak mushaklarini qattiq yoki zaif qiladi.
Kardiyomiyopatiya – Yurak mushaklarining shikastlanishi deb ham ataladi, u infektsiyalar, giyohvand moddalarning toksik ta’siri, kasalliklar, spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish va genetik omillar kabi sabablarga ega.
Koronar arter kasalligi – Bu yurak kasalligining keng tarqalgan shakli va yurak etishmovchiligining keng tarqalgan sababidir. Bu arteriyalarda blyashka (yog ‘birikmalari) to’planishi tufayli yuzaga keladi. Bu yurak xurujiga olib keladigan qon oqimini pasaytiradi.
Tug’ma yurak nuqsonlari – Bular sizda tug’ilgan yurak nuqsonlari. Agar yuragingizning kameralari va klapanlari to’g’ri shakllanmagan bo’lsa, yurak qonni pompalash uchun ko’proq ishlashi kerak. Bu yurak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin.
Noto’g’ri yurak klapanlari – yurak klapanlari qon oqimini yurak orqali to’g’ri yo’nalishda ushlab turadi. Koroner arter kasalligi, yurak nuqsonlari yoki yurak infektsiyasi yurak qopqog’iga zarar etkazishi mumkin. Bu yana yuragingizni qattiq ishlashga majbur qiladi va vaqt o’tishi bilan uni zaiflashtiradi.
Yurak aritmi – Yurak ritmining buzilishi deb ham ataladi, u yurakning tez urishiga olib keladi va buning uchun qo’shimcha ish yaratadi. Biroq, yurak etishmovchiligi yurak urishining sekinlashishi tufayli ham sodir bo’lishi mumkin.
Miyokardit – bu yurak mushaklarining yallig’lanishi. Viruslarning aksariyati miokarditni keltirib chiqaradi, natijada chap tomonlama yurak etishmovchiligiga olib keladi.
Boshqa kasalliklar – OIV, hipotiroidizm, diabet, gemokromatoz (temir to’planishi), gipertiroidizm yoki amiloidoz (oqsil to’planishi) kabi surunkali kasalliklar yurak etishmovchiligiga olib kelishi mumkin.
Konjestif yurak etishmovchiligi belgilari
- Oyoqlarda, oyoqlarda va to’piqlarda shish (yoki shish).
Ascites yoki qorin bo’shlig’ining shishishi
Yotganda yoki odatdagidek nafas qisilishi yoki nafas qisilishi
Jismoniy mashqlar qilish qobiliyatining pasayishi
Ko’ngil aynishi
Zaiflik
Doimiy yo’tal yoki qonli balg’am bilan xirillash
Ishtahaning etishmasligi
Charchoq
Hushyorlikning pasayishi yoki diqqatni jamlashda qiyinchilik
Noto’g’ri yoki tez yurak urishi
Ko’pikli, pushti shilimshiq yo’tal
Ko’krak og’rig’i
Kechasi siyishning ko’payishi
To’satdan va kuchli nafas qisilishi
Konjestif yurak etishmovchiligi diagnostikasi
Shifokoringiz diqqat bilan tibbiy tarixni yozib oladi, fizik tekshiruv o’tkazadi va yurak etishmovchiligini tashxislash uchun simptomlaringizni ko’rib chiqadi. Shifokoringiz diabet, qon bosimi va koronar arter kasalligi kabi xavf omillarini tekshirishi mumkin. U stetoskop yordamida o’pkada tiqilib qolishni tekshirishi mumkin. Bu, shuningdek, yurak etishmovchiligini ko’rsatadigan anormal yurak tovushlarini aniqlashga yordam beradi. Shuningdek, u sizning oyoqlaringiz va qorin bo’shlig’ida suyuqlik to’planishini tekshiradi.
Qon testlari
Qon testlari yurakka ta’sir qiladigan kasalliklarning belgilarini aniqlashga yordam beradi. Tashxisni tasdiqlash uchun shifokoringiz N-terminal pro-B tipidagi natriuretik peptidni (NT-proBNP, kimyoviy) tekshirishi mumkin.
Elektrokardiogramma
Elektrokardiogramma yoki EKG sizning teringizga biriktirilgan elektrodlar yordamida yurakning elektr faolligini qayd etadi. Bu shifokorga yurak ritmi bilan bog’liq muammolarni, shuningdek, yuragingizning shikastlanishini aniqlashga yordam beradi.
Ko'krak qafasi rentgenogrammasi
Ko’krak qafasi rentgenogrammasi shifokoringizga yurak va o’pkangizning holatini ko’rishga yordam beradi. Sizning shifokoringiz belgilar va alomatlar mavjudligini tushuntiradigan sharoitlarni tashxislashi mumkin.
Ekokardiyogram
Ekokardiyogram yurakning video tasvirini yaratish uchun tovush to’lqinlaridan foydalanadi. Bu yurakning shakli va hajmini, shuningdek, anormalliklarni aniqlashga yordam beradi. Ekokardiyogram yurak etishmovchiligini aniqlash va davolashni rejalashtirish uchun ejeksiyon fraktsiyasini o’lchaydi.
Stress testi
Stress testi yurakning harakatga javobini baholash orqali yurak sog’lig’ini o’lchaydi. EKG apparati ulanganda shifokoringiz yugurish yo’lakchasida yurishingizni so’rashi mumkin. Ba’zida sinov o’pka va yurakning karbonat angidridni nafas olayotganda kislorodni qabul qilish qobiliyatini o’lchaydigan niqob kiygan holda amalga oshiriladi. Shifokoringiz tekshiruv paytida yurakni ko’rish uchun tasvirlash usullaridan foydalanishi mumkin.
Magnit-rezonans tomografiya
MRI paytida shifokoringiz magnit maydon hosil qiluvchi naychali mashina ichidagi stolga yotishingizni so’raydi. Bu sizning hujayralaringizdagi ba’zi atom zarralari bilan mos keladi. Ushbu tekislash zarralari tomon radio to’lqinlarini uzatishda yurak tasvirlarini yaratadigan signallarni ishlab chiqarish mavjud.
Kompyuter tomografiyasi
Kompyuter tomografiyasida shifokoringiz sizdan donut shaklidagi mashina ichida stolga yotishingizni so’raydi. Mashinaning ichidagi va tanangiz atrofida aylanadigan rentgen trubkasi ko’krak qafasi va yurak tasvirlarini to’playdi.
Miyokard biopsiyasi
Shifokoringiz kichik va moslashuvchan biopsiya shnurini bo’yningizga yoki qorin bo’shlig’ingizga kiritadi va yuragingizning kichik qismlarini oladi. U yurak etishmovchiligiga olib keladigan turli xil yurak mushaklari kasalliklarini tashxis qiladi.
Koronar angiografiya
Kateter (ingichka, moslashuvchan naycha) aorta orqali koronar arteriyalarga yo’naltirish uchun kasık mintaqasidagi qon tomirlariga yoki qo’lingizga kiritiladi. AOK qilingan bo’yoq yurakni ta’minlaydigan arteriyalarni rentgen nurida ko’rinadigan qiladi va shifokorga tiqilib qolishni aniqlashga yordam beradi.
Konjestif yurak etishmovchiligini davolash usullari
Dori-darmonlar
- Angiotensinga aylantiruvchi ferment inhibitörleri: ACE inhibitörleri sistolik yurak etishmovchiligi bo’lgan odamlarga o’zlarini yaxshi his qilishlariga yordam beradi. Ular vazodilatatorlar bo’lib, qon bosimini pasaytirish uchun qon tomirlarini kengaytiradi. Bu qon aylanishini yaxshilaydi va yurakdagi ish yukini kamaytiradi.
Angiotensin II retseptorlari blokerlari: Ular ACE inhibitörlerine o’xshash afzalliklarga ega va ACE inhibitörlerine toqat qila olmaydigan odamlar uchun muqobildir.
- Beta-blokerlar: Bu dorilar yurak tezligini sekinlashtiradi va qon bosimini pasaytiradi. Agar sizda sistolik yurak etishmovchiligi bo’lsa, bu yurakka zararni cheklash yoki qaytarishga yordam beradi. Ular anormal yurak ritmi xavfini kamaytiradi va yurak faoliyatini yaxshilaydi.
Diuretiklar: Bu dorilar sizni tez-tez siyishga majbur qiladi va tanangizda suyuqlik to’planishiga to’sqinlik qiladi. Ular yaxshi nafas olish uchun o’pkada suyuqlikni kamaytiradi.
Aldosteron antagonistlari: ular sistolik yurak etishmovchiligi bo’lgan odamlarga uzoq umr ko’rishga yordam beradi.
Inotroplar: Agar sizda og’ir yurak etishmovchiligi bo’lsa, yurakning nasos funktsiyasini yaxshilash va qon bosimini ushlab turish uchun shifokoringiz ushbu dorilarni buyuradi.
Jarrohlik va tibbiy asboblar
Koronar bypass operatsiyasi
Agar jiddiy bloklangan arteriyalar yurak etishmovchiligiga hissa qo’shsa, sizga koronar bypass operatsiyasi kerak bo’lishi mumkin. Ushbu operatsiya davomida qo’llar, oyoqlar yoki ko’krak qafasidagi qon tomirlari qonning yurak orqali erkin oqishini ta’minlash uchun yurakdagi bloklangan arteriyani chetlab o’tadi.
Yurak qopqog'ini ta'mirlash
Sizning shifokoringiz, shuningdek, varaqalarni mahkam yopish uchun ortiqcha qopqoq to’qimasini olib tashlash orqali noto’g’ri yurak qopqog’ini tuzatishi yoki almashtirishi mumkin. Ta’mirlashning iloji bo’lmasa, shifokor sun’iy qopqoq bilan klapanni almashtirishni amalga oshiradi.
Implantatsiya qilinadigan kardioverter-defibrilatorlar
ICDlar tomirlar orqali yurakka olib boradigan simlar bilan ko’krak qafasidagi teri ostiga joylashtiriladi. U yurak ritmini kuzatib boradi va agar tez urilsa, yuragingizni normal ritmlarga aylantiradi.
Kardiyak resinxronizatsiya terapiyasi
Biventrikulyar yurak stimulyatori yurakning pastki kameralariga elektr impulslarini yuboradi, shunda ular samarali pompalanadi.
Palliativ yordam
Bu hayot sifatini yaxshilash uchun simptomlarni engillashtirishga qaratilgan maxsus tibbiy yordamdir. Sizga maxsus davolash kursi bo’lgan hospis yordami ham kerak bo’lishi mumkin. Hayoti uchun xavfli kasalliklarga chalingan odamlar bunday davolanishdan foyda olishadi, chunki bu ularga ruhiy va psixologik yordam beradi.