Moyakning buralishi
Moyakning buralishi – bu moyak aylanib, skrotumga qon olib keladigan sperma shnurini burishganda yuzaga keladigan holat. Bu shish bilan birga to’satdan va tez-tez kuchli og’riqlarga olib kelishi mumkin bo’lgan qon oqimining pasayishiga olib keladi.
Bu holat 12 yoshdan 18 yoshgacha bo’lgan o’smir erkaklarda ko’proq uchraydi, lekin ba’zida chaqaloqlar va kattalar ham yuqtiriladi.
Semptomlar
Moyak torsiyasining ba’zi belgilari va alomatlariga quyidagilar kiradi:
- Skrotumda to’satdan va kuchli og’riq, jinsiy olatni ostidagi moyaklarni o’z ichiga olgan bo’shashgan teri sumkasi
- Skrotumning shishishi
- Qorin og’rig’i
- Tez-tez siyish
- Moyak odatdagidan yuqoriroq yoki g’ayrioddiy ko’rinadigan burchak ostida joylashgan
- Isitma
Moyak torsiyasi bilan og’rigan yosh o’g’il bolalar odatda yarim tunda yoki erta tongda skrotum og’rig’i tufayli uyg’onadilar.
To’satdan yoki kuchli moyak og’rig’i bo’lsa, shoshilinch yordamga murojaat qilish muhimdir. O’z vaqtida davolash moyaklarning jiddiy shikastlanishi yoki yo’qolishining oldini olishga yordam beradi, yoki sizda moyak torsiyasi bo’lsa.
Sabablari & xavf omillari
Moyak torsiyasi bilan og’rigan odamlar odatda bu holat uchun yuqori xavf bilan tug’iladilar, garchi ular bundan bexabar bo’lishlari mumkin.
Moyaklar odatda skrotum ichida erkin harakatlana olmaydi, chunki atrofdagi to’qimalar kuchli va qo’llab-quvvatlaydi. Ba’zida buralishdan aziyat chekadiganlar skrotumda zaif biriktiruvchi to’qimalarga ega bo’lishi mumkin.
Ba’zida bu holat «qo’ng’iroq chalg’itish deformatsiyasi» deb nomlanuvchi tug’ma xususiyat tufayli ham yuzaga kelishi mumkin. Agar sizda bunday deformatsiya bo’lsa, moyaklaringiz skrotumda erkinroq harakatlana oladi. Bu harakat, shuningdek, sperma shnurining buralib qolish xavfini oshirishi mumkin. Moyak torsiyasi holatlarining 90 foizi ushbu deformatsiyadan kelib chiqadi.
Moyakning buralishi oilalarda ham paydo bo’lishi mumkin va bir necha avlodlarga, shuningdek, birodarlar ta’sir qilishi mumkin. Yuqori xavfga hissa qo’shadigan omillar noma’lum bo’lsa-da, qo’ng’iroqchaning deformatsiyasi hissa qo’shishi mumkin.
Tadqiqotga ko’ra, bu holatni boshdan kechirganlarning hammasi ham irsiy moyillikka ega emas, garchi moyaklar torsiyasi bilan og’rigan taxminan 10 foizda bu holat oilaviy tarixga ega.
Ba’zida bu holat balog’at yoshidagi moyaklar tez o’sishi bilan ham yuzaga kelishi mumkin. Bundan tashqari, sport jarohati kabi kasıkta shikastlanishdan keyin ham paydo bo’lishi mumkin.
Diagnostika
Moyak torsiyasi tashxisi uchun bir nechta testlardan foydalanish mumkin, ular quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
- Siydik testlari
- Skrotumning tasviri
- Jismoniy imtihonlar
Sizning shifokoringiz fizik tekshiruvdan o’tmoqchi, shundan so’ng skrotum shishganligi uchun tekshiriladi. Ular soningizning ichki qismini ham chimchilashi mumkin. Bu moyaklar qisqarishiga olib kelishi mumkin, ammo agar sizda buralish bo’lsa, bu refleks yo’qolishi mumkin.
Skrotumning ultratovush tekshiruvi ham tavsiya etilishi mumkin. Bu moyaklar uchun qon oqimini ko’rsatadi. Agar qon oqimi odatdagidan past bo’lsa, demak, siz torsiyani boshdan kechirayotgan bo’lishingiz mumkin.
Davolash
Moyakning buralishi shoshilinch tibbiy yordamdir, lekin ko’pchilik o’smirlar moyaklardagi og’riqlar haqida boshqalarga xabar berish yoki davolanishga ikkilanishlari mumkin. Biroq, o’tkir va kuchli moyak og’rig’ini hech qachon e’tiborsiz qoldirmaslik kerak.
Vaqti-vaqti bilan buralish deb ataladigan holat ham bor, bu moyakning burishiga va keyin yana burilishiga olib kelishi ma’lum. Vaziyat takrorlanishi ehtimoli bo’lganligi sababli, og’riq pasaysa ham, davolanishga murojaat qilish muhimdir.
Orxiopeksiya deb ham ataladigan jarrohlik tuzatish odatda moyak torsiyasini davolash uchun zarurdir. Ba’zi kamdan-kam hollarda shifokoringiz qo’li bilan sperma shnurini yechishi mumkin. Ushbu protsedura qo’lda detorsiya deb ataladi.
Moyaklarda qon oqimini tiklash uchun operatsiya odatda tezda amalga oshiriladi. Agar olti soatdan ortiq qon oqimi bo’lmasa, bu moyak to’qimalarining o’limiga olib kelishi mumkin va bu ta’sirlangan moyakni olib tashlashni talab qiladi.
Operatsiya umumiy behushlik ostida amalga oshiriladi, ya’ni butun jarayon davomida uxlab qolasiz. Birinchidan, shifokoringiz skrotumda kichik bir kesma qiladi va shnuringizni echib tashlaydi. Keyin moyaklarni skrotumda ushlab turish uchun kichik tikuvlar qo’llaniladi. Bu aylanishning yana paydo bo’lishining oldini olishga yordam beradi. Keyin kesma tikuv bilan yopiladi.
Orxiopeksiya odatda kasalxonada tunashni talab qilmaydi. Bo’shatishdan oldin bir necha soat davomida tiklanish xonasida qolasiz. Og’riqni engillashtirish uchun shifokor sizga tegishli dori-darmonlarni ham buyuradi.
Tadqiqotga ko’ra, moyak torsiyasi bilan davolangan odamlarning taxminan 90 foizi og’riq boshlanganidan 4-6 soat o’tgach, odatda moyakni olib tashlashni talab qilmaydi.
Ammo, agar davolanish 24 soat yoki undan ko’proq vaqtdan keyin amalga oshirilsa, moyakni jarrohlik yo’li bilan olib tashlash talab qilinishi ehtimoli 90 foizga etadi.
Shuni ta’kidlash kerakki, orxiektomiya deb nomlanuvchi moyakni olib tashlash chaqaloqlarda gormon ishlab chiqarishga ta’sir qilishi mumkin. Bundan tashqari, kelajakda sperma sonini kamaytirish orqali unumdorlik bilan bog’liq muammolarga olib kelishi mumkin.
Shuning uchun, bunday asoratlarni oldini olish uchun, agar siz yoki bolangiz moyaklar torsiyasini boshdan kechirayotgan bo’lsa, darhol shoshilinch tibbiy yordamga murojaat qilish muhimdir.
Murakkabliklar
Moyakning buralishi quyidagi asoratlarga olib kelishi mumkin:
Moyakning shikastlanishi yoki o’limi – Moyakning buralishi davolanmasa, qon oqimining bloklanishi moyakning doimiy shikastlanishiga olib kelishi mumkin. Agar moyak jiddiy shikastlangan bo’lsa, uni jarrohlik yo’li bilan olib tashlash kerak.
Bolalarga otalik qila olmaslik – Ba’zida moyakning shikastlanishi yoki yo’qolishi erkakning nasl berish qobiliyatiga ta’sir qilishi mumkin.