Stereotaktik radiojarrohlik
Agar shifokorlar muammoning joylashuvi yoki davolanishga muhtoj bo’lgan odamning sog’lig’i tufayli kasallikni jarrohlik yo’li bilan davolay olmasalar, ular ushbu muammolarni hal qilish uchun stereotaktik radiojarrohlik (SRS) ni ko’rib chiqishlari mumkin.
Stereotaktik radiojarrohlik – bu radiatsiya davolashning bir turi bo’lib, u yuqori dozalarda radiatsiyani tanangizning aniq joylariga yo’naltirilgan holda etkazib berishdan foydalanadi. U umurtqa pog’onasi, miya, bo’yin, o’pka yoki jigardagi ayrim turdagi o’smalar va boshqa anormalliklarni davolash uchun ishlatilishi mumkin.
Ushbu usul 1950-yillarda shved neyroxirurglari tomonidan miyaning chuqur qismida joylashgan kichik o’smalarni yaqin atrofdagi sog’lom to’qimalarga zarar etkazmasdan davolash uchun ishlab chiqilgan. Shifokorlar endi bu usuldan o’smalar etib borish qiyin bo’lgan yoki hayotiy muhim organlarga yaqin bo’lgan tananing har qanday qismini davolash uchun foydalanadilar.
Maqsad
Stereotaktik radiojarrohlik dastlab kichik, chuqur miya shishlarini davolash uchun ishlab chiqilgan bo’lsa-da, endi u miyadagi va tananing boshqa qismlaridagi kengroq muammolar uchun qo’llaniladi. Shifokorlar endi bu usulni miyadagi yoki boshqa muhim organlarga etib borish qiyin bo’lgan yoki ularga yaqin bo’lgan joylarni davolashda qo’llashadi yoki ular tanada harakatlangan o’smalarni davolash uchun ham foydalanadilar. Stereotaktik radiojarrohlik bilan turli muammolarni hal qilish mumkin, ulardan ba’zilari:
Miyaning chuqur o’smalari
Gipofiz o’smalari
Ko’z saratoni
Operatsiyadan keyingi qoldiq o’simta hujayralari
Nevrologik muammolar, masalan, trigeminal nevralgiya
Arteriovenoz malformatsiyalar, bu qon tomirlarining oqib chiqishi va normal oqimini buzadigan qon tomirlari.
Parkinson kasalligi
Epilepsiya
Jigar, o’pka, umurtqa pog’onasi, prostata, qorin, bosh va bo’yindagi o’smalar
Umuman olganda, shifokorlar keksa odamlarni yoki an’anaviy jarrohlik amaliyotini o’tkazish uchun juda kasal bo’lgan odamlarni davolash uchun stereotaktikani afzal ko’rishadi. Ba’zida, saraton o’simtasini olib tashlash uchun jarrohlik operatsiyasidan so’ng, shifokor jarroh o’tkazib yuborgan qolgan o’simta hujayralarini o’ldirish uchun stereotaktik radiojarrohlikdan foydalanishi mumkin.
Tayyorgarlik
Davolanishdan oldin, odatda, kompyuter tomografiyasi yoki MRI kabi bir yoki bir nechta tasviriy skanerdan o’tasiz. Shifokoringiz kontrast moddani kiritishi mumkin, chunki u o’simtaning o’lchami va joylashishini yoki davolash kerak bo’lgan boshqa tuzilmalarni tushunishga yordam beradi. Ko’p rejalashtirish sizning davolanishingizni ham tartibga soladi.
Shifokorga o’zingiz qabul qilayotgan har qanday dori yoki sizda mavjud bo’lgan implantlar yoki qurilmalar haqida xabar bering, masalan:
Elektron yurak stimulyatori
Sun’iy yurak qopqog’i
Stentlar
Implantatsiya qilingan nasoslar
Jarayon kuni yarim tundan keyin ovqatlanmaslikni unutmang. Bundan tashqari, davolanishdan oldin ko’zoynak, kontakt linzalari yoki protezlar kabi narsalarni olib tashlang.
Jarayon
Sizning holatingizga qarab protsedura har xil bo’lishi mumkin.
Gamma pichoqli radiojarrohlik o’simta kabi maqsadli hududga 200 ga yaqin yuqori darajada yo’naltirilgan gamma nurlanish nurlarini yo’naltirishni o’z ichiga oladi. Bu kichik va o’rta kattalikdagi miya yoki bosh va bo’yin anomaliyalari, shuningdek, asosiy tremor kabi funktsional miya kasalliklari uchun ishlatiladi.
Chiziqli tezlatgich mashinalari bir nechta davolash orqali nurlanishni etkazib berish orqali katta o’smalarni nishonga olish uchun yuqori energiyali rentgen nurlaridan foydalanishni o’z ichiga olishi mumkin. Bu ba’zan CyberKnife texnologiyasi deb ataladi.
Proton nurlari yoki og’ir zaryadlangan zarrachalar radiojarrohligi butun tanadagi kichikroq o’smalarni davolash uchun shifokor tomonidan qo’llaniladi.
Bu usullarning barchasi kompyuter tomografiyasi, MRI yoki boshqa usullar yordamida ko’plab tasvirlarni talab qiladi, shunda shifokor o’simtaning aniq qaerdaligini va uning hajmini bilib oladi.
Jarrohlik guruhingizdagi mutaxassislar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
radiatsiya onkologi
dozimetrist
rentgenolog
tibbiy radiatsiya fizikasi
radiatsiya terapevti
radiatsiya terapiyasi hamshirasi
Ushbu usullarning ishlashi uchun siz butunlay harakatsiz turishingiz muhim. Bu sizning shifokoringiz radiatsiyani ta’sirlangan to’qimalarga yo’naltira olishiga va davolanish normal to’qimalaringizga ta’sir qilmasligiga yordam beradi. Sizning shifokoringiz harakatsiz bo’lishingiz uchun sizga chiziqlar qo’yishi mumkin yoki davolanish paytida harakatlanmaslik uchun bosh terisiga maxsus niqob yoki ramka qo’yishi mumkin.
Siz mashinaga kiradigan stolga yotasiz. Ushbu mashina radiatsiya nurlarining burchaklarini o’zgartirish uchun atrofingizda aylanishi mumkin. Jarayon davomida sog’liqni saqlash guruhi sizni kamerada kuzatishi mumkin. Agar biror muammoga duch kelsangiz, ular bilan mikrofon orqali gaplasha olasiz.
Odatda, davolanish taxminan 30 daqiqadan bir soatgacha davom etadi. Muammolaringiz bir seansda hal qilinishi kerak bo’lsa-da, ba’zi hollarda qo’shimcha davolanish talab qilinishi mumkin.
Jarayondan keyin
Jarayon tugagandan so’ng siz ovqatlanishingiz va ichishingiz kerak. Siz pin joylarida ozgina qon ketish yoki sezgirlikni his qilishingiz mumkin. Agar protseduralardan so’ng bosh og’rig’i, ko’ngil aynishi yoki qayt qilish bo’lsa, siz tegishli dori-darmonlarni qabul qilasiz.
Maqsadli hujayralar ko’payishni to’xtatib, nobud bo’lishi uchun odatda haftalar yoki hatto oylar kerak bo’ladi. Shifokoringiz KT va MRI yordamida o’simta hajmini va davolangan hududni tekshirishni davom ettiradi.
Xatarlar
Stereotaktik radiojarrohlik jarrohlik kesmalarini o’z ichiga olmaganligi sababli, odatda an’anaviy jarrohlik bilan solishtirganda kamroq xavflidir.
Jarrohlikdan keyin yuzaga kelishi mumkin bo’lgan dastlabki asoratlar yoki yon ta’sirlardan ba’zilari charchoq, bosh terisi va soch muammolarini o’z ichiga oladi.
Ba’zi hollarda, odamlar kechikkan nojo’ya ta’sirlarga duch kelishlari mumkin, masalan, har qanday nevrologik muammolar. Bu davolanishdan bir necha oy o’tgach sodir bo’lishi mumkin.