Perikard efüzyonu
Perikard efüzyonu – bu yurak va yurakni o’rab turgan qop o’rtasida ortiqcha suyuqlik bo’lgan holat, bu perikard deb ataladi. Ularning aksariyati zararli bo’lmasa-da, ba’zida ular yurakning yomon ishlashiga olib kelishi mumkin.
Perikard qattiq va qatlamli qopdir. Yurak urganida, uning ichida osongina siljiydi. Qopning ikki qavatida 2-3 osh qoshiq tiniq va sariq perikardial suyuqlik mavjud. Perikardial efüzyondan azob chekayotganingizda, ortiqcha suyuqlik sumkada o’tiradi. Kichkinalarda 100 millilitr suyuqlik bo’lishi mumkin, kattalarida esa 2 litrdan ortiq bo’lishi mumkin.
Semptomlar
Ba’zi hollarda sizda hech qanday alomat yoki alomatlarsiz sezilarli perikardial efüzyon bo’lishi mumkin. Suyuqlik asta-sekin ko’paygan bo’lsa, bu shunday bo’lishi mumkin.
Perikardial efüzyon belgilari paydo bo’lganda, ular quyidagilardan birini yoki bir nechtasini o’z ichiga olishi mumkin:
Nafas olish paytida nafas qisilishi yoki qiyinchilik
Ko’krak qafasidagi og’riq, odatda ko’krak suyagi orqasida yoki ko’krakning chap tomonida paydo bo’ladi
Yotgan holatda nafas olishda noqulaylik
Qorin bo’shlig’ida yoki oyoqlarda shish
Ko’krak qafasining to’liqligi
Agar siz bir necha daqiqadan ko’proq davom etadigan ko’krak og’rig’ini his qilsangiz, shifokor yoki tez yordam chaqirish yaxshiroqdir.
Sabablari
Perikard efüzyonu kasallik yoki shikastlanishga javoban perikardning yallig’lanishi tufayli yuzaga kelishi mumkin. Bu, shuningdek, perikardiyal suyuqlik oqimi bloklanganda yoki perikardda qon to’planganda, masalan, ko’krak qafasi shikastlanishi natijasida paydo bo’lishi mumkin. Ushbu holatning boshqa sabablari quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:
Lupus yoki revmatoid artrit kabi otoimmün kasalliklar
Yurak xuruji yoki yurak operatsiyasidan keyin perikardning yallig’lanishi
Saratonning tarqalishi, xususan, o’pka saratoni, ko’krak saratoni, leykemiya, melanoma, Xodgkin bo’lmagan lenfoma yoki Xodgkin kasalligi
Perikard yoki yurak saratoni
Saraton kasalligi uchun kimyoterapiya
Agar yurak radiatsiya maydonida bo’lsa, saraton uchun radiatsiya terapiyasi
Buyrak etishmovchiligi tufayli qondagi chiqindilar
Kam faol qalqonsimon bez
Ochiq yurak operatsiyasidan keyin yurak yaqinidagi travma yoki teshilish yarasi
Virusli, bakterial, parazitar yoki qo’ziqorin infektsiyalari
Muayyan retsept bo’yicha dorilar
Tashxis
Ko’p hollarda perikardial efüzyon hech qanday alomatga ega emasligi sababli, ular quyidagi tekshiruvlarni o’z ichiga olishi mumkin:
Jismoniy tekshiruv
Jismoniy tekshiruv vaqtida shifokoringiz yurak ustida yallig’lanishni ko’rsatishi mumkin bo’lgan g’ayritabiiy tovushlarni eshitishi mumkin. Biroq, perikardial efüzyon odatda fizik tekshiruv orqali topilmaydi.
Ekokardiyogram
Ushbu usul yurakning real vaqtda tasvirlarini yaratish uchun tovush to’lqinlaridan foydalanadi. Ushbu test shifokorga perikardning ikki qatlami orasidagi bo’shliqda qancha suyuqlik to’planganligini ko’rishga imkon beradi. Ekokardiyogram ham yuragingiz qonni qanchalik samarali pompalayotganini ko’rsatishga yordam beradi. Shuningdek, u yurakning har qanday kamerasida tamponada yoki kollapsni tashxislashda yordam berishi mumkin.
Elektrokardiogramma
Ushbu usulda ko’kragingizga o’rnatilgan elektrodlar yurakning elektr faolligini kuzatishga yordam beradi. Elektrokardiogrammadagi ba’zi naqshlar perikardial efüzyon yoki uni keltirib chiqaradigan yallig’lanishni ko’rsatishi mumkin. Agar u shubha qilingan bo’lsa, uni tasdiqlash uchun ekokardiyogramdan foydalanish mumkin.
Effuziya aniqlangandan so’ng, shifokoringiz uning hajmi va zo’ravonligini aniqlashi kerak. Odatda, u kichik va hech qanday jiddiy muammolarni keltirib chiqarmaydi. Ammo, agar u katta bo’lsa, u hatto yuragingizni siqib, qon quyish qobiliyatini buzishi mumkin. Kardiyak tamponada sifatida tanilgan bu holat hayot uchun xavfli bo’lishi mumkin.
Davolash
Perikard efüzyonunu davolash odatda mavjud suyuqlik miqdoriga, shuningdek, asosiy sababga va sizda yurak tamponadasi bor yoki yo’qligiga bog’liq. Perikard efüzyonunun sababini davolash ko’pincha muammoni hal qilishi mumkin.
Agar sizda tamponada bo’lmasa yoki unga tahdid bo’lmasa, shifokor perikardni kamaytirish uchun yallig’lanishga qarshi preparatni buyurishi mumkin.
Agar yallig’lanishga qarshi muolajalar muammoni bartaraf etmasa yoki sizda tamponada bo’lish ehtimoli bor bo’lsa, kardiologingiz suyuqlikni to’kish yoki suyuqlikning to’planishining oldini olish uchun quyidagi usullardan birini tavsiya qilishi mumkin.
Suyuqlikni to'kib tashlang
Shifokoringiz perikard bo’shlig’iga igna kiritishi va suyuqlikni to’kish uchun kichik naycha yoki kateterdan foydalanishi mumkin. Ushbu protsedura perikardiyosentez deb ataladi. Kateterni to’g’ri joyga yo’naltirish uchun shifokoringiz ekokardiyografi yoki floroskopiya deb nomlanuvchi rentgen tasvirining turini qo’llaydi.
Ochiq yurak jarrohligi
Agar yaqinda o’tkazilgan yurak jarrohligi yoki boshqa asoratlar natijasida perikardga qon ketsa, perikardni drenajlash va har qanday zararni tuzatish uchun ochiq yurak operatsiyasi amalga oshirilishi mumkin. Ba’zida jarroh suyuqlikni qorin bo’shlig’iga oqib o’tishi mumkin bo’lgan o’tish joyini ham yaratishi mumkin.
Qatlamlarni oching
Kamdan kam bajarilgan bo’lsa-da, balon perikardiotomiya deb ataladigan protsedura mavjud bo’lib, unda o’chirilgan balon perikard qatlamlari orasiga kiritiladi va keyin ularni cho’zish uchun shishiriladi.
Perikardni olib tashlang
Kateter drenajiga qaramay, takroriy perikard oqishi bo’lgan odamlarda perikardning to’liq yoki bir qismini jarrohlik yo’li bilan olib tashlash ko’rib chiqilishi mumkin.
Murakkabliklar
Perikard efüzyonining qanchalik tez rivojlanishiga qarab, perikard ortiqcha suyuqlikni ushlab turish uchun biroz cho’zilishi mumkin. Biroq, juda ko’p suyuqlik perikardning yurakka bosim o’tkazishiga olib kelishi mumkin, bu esa kameralarni to’liq to’ldirishga to’sqinlik qilishi mumkin.
Tamponada deb ataladigan bu holat qon oqimining yomonlashishiga, shuningdek, tanaga kislorod etishmasligiga olib kelishi mumkin. Tamponada nafaqat hayot uchun xavfli, balki shoshilinch yordamni ham talab qilishi mumkin.