Menorragiya (Og'ir hayzli qon ketish)
Agar ayolda hayz ko’rish davri g’ayritabiiy darajada uzoq davom etadigan yoki og’ir qon ketishi bilan og’rigan bo’lsa, bu menorragiya deb ataladi. Taxminan har 20 ayoldan 1 nafarida menorragiya borligi ma’lum.
Ba’zida qon ketish juda og’irlashishi mumkin va hatto har ikki soatda tampon yoki prokladkani almashtirishni talab qiladi. Bu, shuningdek, chorak yoki undan ham kattaroq tromblarning o’tishini anglatishi mumkin.
Agar davolanmasa, menorragiya anemiyaga olib kelishi mumkin. Kuchli qon ketish uyquga ham ta’sir qilishi va qorin og’rig’iga olib kelishi va yoqimli mashg’ulotlarni yuk qilishi mumkin.
Agar siz og’ir qon ketishi tufayli kundalik hayotingizda zaiflik va buzilishlarni boshdan kechirayotgan bo’lsangiz, davolanish usullari uchun shifokoringiz bilan gaplashishingiz mumkin.
Semptomlar
Ushbu holatning belgilari va alomatlariga quyidagilar kiradi:
- Bir necha soat davomida har soatda bittadan ortiq gigiyena prokladkalari yoki tamponlar orqali namlash
- Kechasi uyg’onish va sanitariya himoyasini o’zgartirish kerak
- Menstrüel oqimni nazorat qilish uchun ikki tomonlama sanitariya himoyasidan foydalanish zarurati
- Bir haftadan ortiq qon ketish
- Chorakdan kattaroq qon pıhtılarının o’tishi
- Charchoq, charchoq yoki nafas qisilishi bo’lishi mumkin bo’lgan anemiya belgilari
- Og’ir hayzli oqim tufayli kundalik faoliyatni cheklash
Shunisi e’tiborga loyiqki, menorragiya alomatlari boshqa holatlar yoki tibbiy muammolarga o’xshash bo’lishi mumkin, shuning uchun tashxis qo’yish uchun tibbiy yordam ko’rsatuvchi provayderingiz bilan gaplashish muhimdir.
Sabablari
Ba’zida og’ir hayzli qon ketishining sababi noma’lum, ammo bir qator holatlar menorragiyaga olib kelishi mumkin. Buning sabablaridan ba’zilari:
- Gormonlar muvozanati – Muntazam hayz davrida estrogen va progesteron gormonlari o’rtasidagi muvozanat bachadon shilliq qavatining, ya’ni hayz paytida to’kilgan endometriumning to’planishini tartibga solishga yordam beradi. Agar gormonal nomutanosiblik bo’lsa, endometrium ortiqcha rivojlanadi va oxir-oqibat og’ir hayzli qon ketish orqali to’kiladi.
- Polikistik tuxumdon sindromi, insulin qarshiligi, semirib ketish va qalqonsimon bez bilan bog’liq muammolar kabi gormonlar muvozanatiga olib kelishi mumkin bo’lgan ko’plab holatlar mavjud.
- Poliplar – Bachadon shilliq qavatidagi kichik, yaxshi o’smalar, ya’ni bachadon poliplari, shuningdek, og’ir yoki uzoq davom etadigan hayzli qon ketishiga olib kelishi mumkin.
- Adenomiyoz – Bu holat endometriumdagi bezlar bachadon mushaklariga singib ketganda paydo bo’lishi ma’lum, bu og’ir qon ketishiga va og’riqli davrlarga olib keladi.
- Tuxumdonlarning disfunktsiyasi – Agar hayz davrida tuxumdonlar tuxum chiqarmasa, demak, normal hayz davrida bo’lgani kabi, tanangiz progesteron gormonini ishlab chiqarmaydi. Bu gormonal muvozanatga olib kelishi mumkin, natijada menorragiya paydo bo’ladi.
- Bachadon miomalari – bu bachadonning saratonsiz o’smalari bo’lib, ular tug’ish davrida paydo bo’ladi. Bachadon miomasi ham uzoq davom etadigan yoki og’irroq hayzli qon ketishiga olib kelishi mumkin.
- Intrauterin vosita – Menorragiya tug’ilishni nazorat qilish uchun gormonal bo’lmagan intrauterin vositadan foydalanishning yon ta’siri bo’lishi mumkin. Har qanday muqobil boshqaruv variantlarini rejalashtirish uchun shifokoringiz bilan muhokama qilishingiz mumkin.
- Irsiy qon ketishining buzilishi – Ba’zi qon ketish kasalliklari, masalan, fon Villebrand kasalligi, muhim qon ivish omilining etishmasligi yoki buzilgan holati ham hayz ko’rishning anormal qon ketishiga olib kelishi mumkin.
- Dori-darmonlar – Yallig’lanishga qarshi dorilar, gormonal dorilar va antikoagulyantlarni o’z ichiga olgan ba’zi dorilar ham og’ir yoki uzoq davom etadigan hayz ko’rish qon ketishiga hissa qo’shishi mumkin.
- Homiladorlikning asoratlari – bitta, og’ir, kech hayz tushishi sabab bo’lishi mumkin. Plasentaning g’ayrioddiy joylashuvi ham homiladorlik paytida kuchli qon ketishiga olib kelishi mumkin.
- Saraton – Bachadon saratoni va bachadon bo’yni saratoni ham ko’p hayzli qon ketishiga olib kelishi mumkin.
- Boshqa tibbiy sharoitlar – Menorragiya bilan bog’liq bo’lishi mumkin bo’lgan jigar yoki buyrak kasalliklarini o’z ichiga olgan bir qancha boshqa tibbiy sharoitlar mavjud.
Tashxis
Sizning holatingizga tashxis qo’yish uchun shifokoringiz sizning tibbiy tarixingiz, shuningdek, hayz ko’rishingiz haqida so’raydi. Shuningdek, siz tos a’zolarini tekshirishni o’z ichiga olgan fizik tekshiruvdan o’tishingiz kerak bo’ladi. Sizdan hayz ko’rish davrlarini va bir necha oy davomida qancha tampon va prokladkalar kerakligini kuzatishingiz so’raladi.
Shifokoringiz quyidagi testlardan birini yoki bir nechtasini tavsiya qilishi mumkin:
Qon testlari
Qon testi anemiyani tekshirishi va qonning qanchalik tez ivishini tekshirishi mumkin.
Pap testi
Ushbu testda hujayralar serviksdan yig’iladi va keyin tekshiriladi. Ushbu test saraton o’zgarishlarini, infektsiyani yoki yallig’lanishni tekshirishga yordam beradi.
Ultratovush
Ovoz to’lqinlari va kompyuter yordamida sizning shifokoringiz bachadon ichidagi mioma yoki boshqa muammolarni ham tekshirishi mumkin.
Biopsiya
Bachadon shilliq qavatidan olingan to’qima namunasini tekshirish sizning shifokoringizga saraton yoki boshqa g’ayritabiiy to’qimalarni topishga yordam beradi.
Histeroskopiya
Ushbu usul vagina orqali o’rnatilgan ko’rish asbobidan foydalanishni o’z ichiga oladi, bu orqali shifokor bachadon bo’yni va bachadonning ichki qismini ko’rishi mumkin.
Muolajalar
Ushbu holatni davolash sizning qon ketishingizning jiddiyligi va sabablari, sog’lig’ingiz, yoshingiz va tibbiy tarixingizga bog’liq. Davolash, shuningdek, ba’zi dori-darmonlarga qanday munosabatda bo’lishingizga va sizning xohishingiz va ehtiyojlaringizga bog’liq. Siz umuman hayz ko’rishni xohlamasligingiz yoki faqat qon ketishini kamaytirishni xohlashingiz mumkin. Agar sizda kamqonlik bo’lmasa, siz hatto davolanishni o’tkazib yuborishni tanlashingiz mumkin.
Ba’zi muolajalar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Qoningizga ko’proq temir kiritish uchun temir qo’shimchalari
- Hayz ko’rishni muntazamroq qilish va qon ketishini kamaytirish uchun tug’ilishni nazorat qilish
- Har qanday og’riqni va qon ketishini kamaytirish uchun dorilar
- Qon ketishini kamaytirish uchun antifibrinolitik dorilar
- Desmopressin burun spreyi qon ketishining ayrim kasalliklari uchun qon ketishini to’xtatish uchun
- Hayz ko’rishni muntazamroq qilish va qon ketishini kamaytirish uchun intrauterin kontratseptsiya
- Qon ketishini kamaytirish uchun gormon terapiyasi
Dorilar samarasiz bo’lsa, sizga jarrohlik davolash ham kerak bo’lishi mumkin. Tavsiya etilishi mumkin bo’lgan ba’zi protseduralar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Fokuslangan ultratovush jarrohlik
Fokuslangan ultratovushli jarrohlik miomadan kelib chiqqan qon ketishini davolash uchun miomani qisqartiradi. Ushbu protsedura mioma to’qimasini yo’q qilish uchun ultratovush to’lqinlaridan foydalanadi. Ushbu protsedura uchun kesmalar talab qilinmaydi.
Miyomektomiya
Ushbu protsedurada bachadon miomasi jarrohlik yo’li bilan olib tashlanadi. Miomalarning hajmi, soni va joylashishiga qarab, sizning jarrohingiz operatsiyani ochiq qorin bo’shlig’i jarrohligi yoki bir nechta kichik kesmalar, ya’ni laparoskopik usulda amalga oshirishi mumkin. U buni vagina va bachadon bo’yni orqali, ya’ni histeroskopik usulda ham amalga oshirishi mumkin.
Endometriyal ablasyon
Bu usul bachadon shilliq qavatini, ya’ni endometriumni yo’q qilish yoki yo’q qilishni o’z ichiga oladi. Jarayon to’qimalarni yo’q qilish uchun endometriumga qo’llaniladigan lazer, radiochastota yoki issiqlikdan foydalanadi. Ushbu protseduradan so’ng ayollarda hayz ko’rish ancha engilroq bo’ladi. Endometriyal ablasyondan keyingi homiladorlik bir qator asoratlarga ega. Agar sizda endometriyal ablasyon bo’lsa, menopauzaga qadar ishonchli yoki doimiy kontratseptsiyadan foydalanish tavsiya etiladi.
Endometriyal rezektsiya
Ushbu jarrohlik amaliyotida bachadon shilliq qavatini olib tashlash uchun elektrojarrohlik simli halqa qo’llaniladi. Ham endometriyal ablasyon, ham endometriyal rezektsiya og’ir hayzli qon ketishini boshdan kechirayotgan ayollarga foyda keltirishi mumkin. Ushbu protseduradan so’ng homiladorlik tavsiya etilmaydi.
Gisterektomiya
Histerektomiya – bu bachadon va bo’yinni olib tashlash uchun operatsiya. Shuni ta’kidlash kerakki, bu bepushtlikni keltirib chiqaradigan va hayz ko’rishni tugatadigan doimiy protsedura. Histerektomiya behushlik ostida amalga oshiriladi va u ham kasalxonaga yotqizishni talab qiladi.
Murakkabliklar
Haddan tashqari yoki uzoq muddatli hayz ko’rish qon ketishi ba’zi boshqa kasalliklarga olib kelishi mumkin, jumladan:
- Anemiya – Menorragiya qon yo’qotish anemiyasiga olib kelishi mumkin, chunki u aylanib yuruvchi qizil qon tanachalari sonini kamaytiradi. Aylanib yuruvchi qizil qon tanachalari soni gemoglobin bilan o’lchanadi, bu qizil qon hujayralarini kislorodni to’qimalarga olib borishga yordam beradi. Temir tanqisligi anemiyasi tanangiz temir zahiralarini ko’proq gemoglobin hosil qilish uchun ishlatganda yuzaga keladi, chunki tanangiz yo’qolgan qizil qon tanachalarini to’ldirishga harakat qiladi. Belgilari va belgilari oqargan teri, charchoq va zaiflikni o’z ichiga olishi mumkin. Temir tanqisligi kamqonligida parhez ham rol o’ynaydi va hayz ko’rishning og’irligi muammoni yanada murakkablashtiradi.
- Qattiq og’riq – og’ir hayzli qon ketish bilan bir qatorda og’riqli hayz ko’rish kramplarini ham boshdan kechirishingiz mumkin. Ba’zida menorragiya bilan bog’liq bo’lgan kramplar ham tibbiy baholashni talab qiladigan darajada kuchli bo’lishi mumkin.