O’t pufagidagi toshlar
O’t pufagidagi toshlar – o’t pufagidagi ovqat hazm qilish suyuqligining qotib qolgan konlari to’plami. O’t pufagi – qorinning o’ng tomonida, jigar ostida joylashgan nok shaklidagi kichik organ.
O’t pufagida safro deb ataladigan ovqat hazm qilish suyuqligi mavjud. O’t pufagi tanangizning ingichka ichaklariga chiqariladigan bu suyuqlikni ushlab turadi. O’t pufagidagi toshlarning kattaligi qum donasidan golf to’pigacha bo’lishi mumkin. O’t pufagidagi toshlar soni bir vaqtning o’zida birdan ko’pgacha farq qilishi mumkin.
O't toshlarining turlari
O’t pufagidagi toshlar ikki xil bo’ladi:
O’t pufagidagi pigment toshlari – ular safroda ko’p miqdorda bilirubin bo’lganda hosil bo’ladi. Ular to’q jigarrang yoki qora rangga ega bo’lishi mumkin.
Xolesterin o’t toshlari – bu sariq rangda ko’rinadigan eng keng tarqalgan tosh turi. Ular asosan erimagan xolesterinni o’z ichiga oladi, lekin boshqa ko’plab komponentlarni ham o’z ichiga olishi mumkin.
O't pufagidagi toshlarning sabablari
O’t pufagida tosh paydo bo’lishining sabablari boshqacha bo’lishi mumkin:
Safroda juda ko’p bilirubin – tanangiz qizil qon hujayralarini parchalaganda, bilirubin deb ataladigan kimyoviy moddani ishlab chiqaradi. Muayyan sharoitlarda jigaringiz juda ko’p bilirubin ishlab chiqaradi. Bu holatlar safro yo’llarining infektsiyalari, jigar sirrozi va ba’zi qon kasalliklari bo’lishi mumkin. O’t pufagida tosh paydo bo’lishi asosan bilirubinning ortiqcha shakllanishi natijasida yuzaga keladi.
Safroda juda ko’p xolesterin – Sizning o’tingizda jigaringiz odatda chiqaradigan xolesterinni eritish uchun etarli miqdorda kimyoviy moddalar mavjud. Jigar safro eriganidan ko’proq xolesterinni chiqarib yuborsa, ortiqcha xolesterin kristallarga, keyin esa toshlarga aylanadi.
O’t pufagini bo’shatish – O’t pufagi to’liq bo’shalmaganda, safro konsentratsiyalanadi, bu o’t pufagida tosh paydo bo’lishiga yordam beradi.
O't pufagidagi toshlarning belgilari
Dastlab, o’t pufagidagi toshlarning belgilari va alomatlari yo’q. Agar u tiqilib qolishga olib keladigan kanalga joylashsa, quyidagi alomatlar paydo bo’lishi mumkin:
Ko’krak ostidagi qorinning markazida to’satdan og’riq
O’ng elkada og’riq
Qorin bo’shlig’ining yuqori o’ng qismida og’riqni kuchaytiradi.
Ko’ngil aynishi va qayt qilish
Ikki elka orasidagi bel og’rig’i
O’t pufagidagi toshlar tufayli og’riq bir necha daqiqadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin.
O't pufagidagi toshlarning diagnostikasi
O’t pufagidagi toshlarni tashxislash uchun testlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Qorin ultratovush tekshiruvi (OFF)
Qorin bo’shlig’i ultratovush tekshiruvi (AUS) o’t pufagidagi tosh belgilarini aniqlash uchun eng ko’p qo’llaniladigan testlardan biridir. Shifokoringiz o’tkazgich deb ataladigan qurilmani oshqozon sohasida oldinga va orqaga siljitadi. Keyin qurilma signallarni qorin bo’shlig’idagi tuzilmalarni aniqlash uchun tasvirlar yaratadigan kompyuterga yuboradi.
Ultratovush endoskopi (EUS)
Endoskopik ultratovush tekshiruvi (EUS) qorin bo’shlig’i ultratovush tekshiruvida o’tkazib yuborilgan kichikroq toshlarni aniqlashga yordam beradi. Jarayon davomida shifokoringiz ovqat hazm qilish trakti va og’iz orqali endoskop deb ataladigan moslashuvchan, ingichka naychani o’tkazadi. Naychadagi transduser atrofdagi to’qimalarning aniq tasvirini yaratish uchun tovush to’lqinlarini ishlab chiqaradi.
Boshqa testlar
O’t pufagidagi toshlarni tashxislash uchun boshqa ko’rish testlari ham mavjud. Bu testlar gepatobiliar iminodiasetik kislotani skanerlash (HIDA), magnit-rezonans xolangiopankreatografiya (MRCP), og’iz xoletsistografiyasi, kompyuter tomografiyasi yoki endoskopik retrograd xolangiopankreatografiyadir. Shifokoringiz ERCP protsedurasi paytida aniqlangan o’t pufagidagi toshlarni osongina olib tashlashi mumkin.
Qon testlari
Qon tekshiruvi infektsiya, pankreatit, sariqlik yoki o’t pufagidagi toshlar tufayli yuzaga keladigan boshqa asoratlarni aniqlaydi.
O't pufagidagi toshlarni davolash usullari
Ko’pchilik o’t pufagidagi toshlarni davolashni talab qilmaydi, agar alomatlar bo’lmasa. Sizning alomatlaringiz va diagnostik tekshiruv natijalariga asoslanib, shifokoringiz o’t pufagidagi toshlarni davolash kerakligini aniqlaydi. Sizning shifokoringiz sizni o’t pufagidagi toshlar asoratlari alomatlari haqida ogohlantiradi, masalan, qorinning yuqori o’ng qismida og’riqni kuchaytiradi.
Xoletsistektomiya
Xoletsistektomiya – o’t pufagini olib tashlash uchun operatsiya. Shifokoringiz operatsiyani tavsiya qilishi mumkin, chunki o’t pufagidagi toshlar tez-tez takrorlanishi mumkin. O’t pufagini olib tashlaganingizdan so’ng, o’t o’t pufagida qolish o’rniga to’g’ridan-to’g’ri jigaringizdan ingichka ichakka oqib o’tadi. O’t pufagini olib tashlash ovqatni hazm qilish qobiliyatingizga ta’sir qilmaydi, ammo bu vaqtincha diareyaga olib kelishi mumkin.
Dori-darmonlar
Dori-darmonlar o’t pufagidagi toshlarni eritishga yordam beradi. Biroq, ushbu davolash usuli o’t pufagidagi toshlarni butunlay eritib yuborish uchun oylar yoki yillar talab qilishi mumkin. Bundan tashqari, o’t pufagida toshlar yana paydo bo’lishi mumkin. Dori-darmonlar odatda operatsiya qila olmaydigan odamlar uchun mo’ljallangan.