Servikal spondiloz nima?
Bachadon bo’yni spondilozi – bu bo’yin umurtqasini o’z ichiga olgan servikal umurtqa pog’onasiga ta’sir qiluvchi keng tarqalgan degenerativ holat. Ko’pincha bachadon bo’yni osteoartriti deb ataladigan bu holat xaftaga, disklar va vertebralarning asta-sekin eskirishi va yirtilishiga olib keladi, bu esa bo’yin og’rig’i, qattiqlik va potentsial nerv siqilishi kabi turli alomatlarga olib keladi. Bu, ayniqsa, kattalar orasida keng tarqalgan, ammo har qanday yoshdagi odamlarga ta’sir qilishi mumkin.
Servikal spondilozning sabablari
Servikal spondilozning rivojlanishi, birinchi navbatda, umurtqa pog’onasida bir nechta o’zgarishlarga olib keladigan tabiiy qarish jarayoniga bog’liq:
- Disklarning degeneratsiyasi: intervertebral disklar vaqt o’tishi bilan hidratsiya va elastiklikni yo’qotadi, bu esa disk balandligining pasayishiga va atrofdagi tuzilmalarga bosimning oshishiga olib keladi.
- Suyak shoxlari: Disklar degeneratsiyasi natijasida umurtqa pog’onasini barqarorlashtirish uchun tanada suyak nayzalari paydo bo’lishi mumkin, bu esa orqa miya kanalini yanada toraytirishi va yaqin atrofdagi nervlarni siqishi mumkin.
- Bog’lamlarning qalinlashishi: umurtqa pog’onasidagi ligamentlar degeneratsiyaga javob sifatida qalinlashishi va ohaklanishi mumkin, bu esa o’murtqa qattiqlik va moslashuvchanlikni pasayishiga yordam beradi.
- Shikastlanish: Oldingi bo’yin jarohatlari yoki shikastlanishlar odamlarni servikal spondilozga moyil qilib, degenerativ jarayonni tezlashtirishi mumkin.
- Genetik omillar: Oila tarixi odamning bachadon bo’yni spondilozini rivojlanish ehtimolida rol o’ynashi mumkin, chunki ma’lum genetik moyillik orqa miya sog’lig’iga ta’sir qilishi mumkin.
Servikal spondilozning belgilari
Semptomlar odamlar orasida juda katta farq qilishi mumkin va ba’zilari asemptomatik bo’lib qolishi mumkin. Umumiy simptomlarga quyidagilar kiradi:
- Bo’yin og’rig’i va qattiqligi: bo’yindagi doimiy og’riq ko’pincha birinchi alomat bo’lib, u faollik yoki uzoq vaqt harakatsizlik bilan yomonlashishi mumkin.
- Radiatsion og’riq: Og’riq elkalariga, qo’llariga va ba’zan qo’llarga tarqalishi mumkin, ko’pincha tortishish yoki yonish hissi sifatida tavsiflanadi.
- Uyqusizlik va karıncalanma: Ko’p odamlar qo’llarda yoki barmoqlarda uyqusizlik yoki karıncalanma hissini boshdan kechirishadi, bu asab siqilishini ko’rsatishi mumkin.
- Mushaklar zaifligi: qo’llarda yoki qo’llarda zaiflik paydo bo’lishi mumkin, bu narsalarni ushlab turish yoki vazifalarni bajarish qobiliyatiga ta’sir qiladi.
- Harakatning qisqarishi: bo’yinning qattiqligi boshni qulay tarzda aylantirish yoki egish qobiliyatini cheklashi mumkin.
Tashxis
Bachadon bo’yni spondilozini diagnostika qilish bir nechta usullarni o’z ichiga oladi:
- Tibbiy tarix: Tibbiyot provayderi simptomlar, oldingi jarohatlar va orqa miya kasalliklarining har qanday oilaviy tarixiga e’tibor qaratib, batafsil tibbiy tarixni oladi.
- Jismoniy tekshiruv: To’liq fizik tekshiruv bo’yinning harakatchanligini, kuchini va reflekslarini baholaydi, bu og’riq yoki disfunktsiya joylarini aniqlashga yordam beradi.
- Tasvirlash tadqiqotlari: Magnit-rezonans tomografiya (MRI) yoki rentgen nurlari kabi tasvirlash usullari servikal umurtqa pog’onasini ko’rish va disk churrasi yoki suyak nayzalari kabi degenerativ o’zgarishlarni aniqlash uchun ishlatilishi mumkin.
- Nerv funktsiyasi testlari: Elektromiyografiya (EMG) mushaklarning elektr faolligini baholash va asab siqilishiga shubha bo’lsa, asab funktsiyasini baholash uchun ishlatilishi mumkin.
Boshqaruv strategiyalari
Bachadon bo’yni spondilozini davolashning iloji bo’lmasa-da, bir nechta davolash strategiyalari simptomlarni engillashtirishi va hayot sifatini yaxshilashi mumkin:
Jarrohlik variantlari
Agar konservativ davo uzoq vaqtdan keyin simptomlarni bartaraf etmasa, jarrohlik aralashuvi ko’rib chiqilishi mumkin. Potentsial jarrohlik variantlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Dekompressiya jarrohligi: Ushbu protsedura suyak shnurlari yoki churrali disk materialini olib tashlash orqali orqa miya yoki nervlarga bosimni engillashtirishga qaratilgan.
- Orqa miya termoyadroviy: beqarorlik mavjud bo’lgan hollarda, ta’sirlangan umurtqalarni barqarorlashtirish, og’riqni kamaytirish va keyingi degeneratsiyani oldini olish uchun o’murtqa sintez amalga oshirilishi mumkin.
Jarrohliksiz muolajalar
- Jismoniy th*rapy: Strukturaviy jismoniy th*rapy dasturi bo’yin kuchini, moslashuvchanligini va holatini yaxshilashi mumkin. Texnikalarga cho’zish, kuchaytirish mashqlari va qo’lda mashq qilish kiradi.
- Faoliyatni o’zgartirish: Kundalik faoliyatda ergonomik tuzatishlar kiritish va simptomlarni kuchaytiradigan harakatlardan qochish qulaylikni sezilarli darajada yaxshilashi mumkin.
- Issiqlik va sovuqni davolash: ta’sirlangan hududga issiqlik yoki sovuqni qo’llash og’riq va yallig’lanishni kamaytirishga yordam beradi. Issiqlik qon oqimini yaxshilaydi, sovuq esa o’tkir og’riqni yo’qotadi va shishishni kamaytiradi.
- Qo’llab-quvvatlovchi qurilmalar: Bachadon bo’yinbog’idan foydalanish, ayniqsa, alevlenme paytida, bo’yin harakatini cheklash va umurtqa pog’onasidagi bosimni yumshatish orqali vaqtinchalik yordam berishi mumkin.