Xodgkin bo'lmagan limfoma
Hodgkin bo’lmagan limfoma – bu inson tanasining limfa tizimidan kelib chiqadigan saraton. Limfa tizimi infektsiyalarga qarshi kurashadi va butun tanamizga tarqaladi. Ushbu kasallikda o’smalar limfotsitlar deb ataladigan oq qon hujayralari turidan rivojlanadi. Bu limfomaning ikkita umumiy turidan biri va Xodgkin limfomasidan ko’ra tez-tez uchraydi. Reed-Sternberg hujayralari deb ataladigan g’ayritabiiy hujayralar ikki turdagi limfoma o’rtasidagi farqni aniqlashga yordam beradi. Bu hujayralar faqat Xodgkin limfomasida mavjud bo’lib, ular Non-Xodgkin limfomasida yo’q. Kasallikni davolash Hodgkin limfomasidan farq qiladi.
Xodgkin bo'lmagan limfoma turlari
Non-Xodgkin limfomalarining har xil turlari mavjud. Ular:
B-hujayrali limfoma – Hisobotlarga ko’ra, Xodkin bo’lmagan limfoma holatlarining taxminan 85% B hujayrali lenfomadir. Diffuz, katta B hujayrali lenfoma B hujayrali lenfomaning eng keng tarqalgan turidir. B-hujayrali limfomaning boshqa turlari: Burkitt limfomasi, limfoplazmatik mantiya hujayrali limfoma, chekka zonasi B-hujayrali limfoma, ekstranodal chegara zonasi B-hujayrali limfoma, kichik limfotsitar limfoma, mediastinal katta B-hujayrali limfoma.
T-hujayrali limfoma – bu aholining taxminan 15% ta’sir qiladi. U T-hujayralarini o’z ichiga olgan ikki turga bo’linadi. Ular periferik T-hujayrali limfoma va teri T-hujayrali limfomadir.
Follikulyar limfoma – B hujayrali limfomaning kam uchraydigan turi.
Non-Xodgkin limfomasining sabablari
Ba’zi shifokorlar Non-Xodgkin limfomasining sabablarini bilishmasa-da, ba’zi ma’lumotlarga ko’ra, zaif immunitet tizimi bu saratonga sabab bo’ladi. Tana saratonga olib keladigan ko’plab g’ayritabiiy limfotsitlarni (oq qon hujayralarining bir turi) ishlab chiqaradi. Non-Xodgkin limfomasi bilan og’rigan bemorda limfotsitlar normal tsikldan o’tmaydi. Non-Xodgkin limfomasida limfotsitlar o’lish o’rniga o’sadi va ko’payadi. Ushbu g’ayritabiiy limfotsitlar bemorning limfa tugunlarini to’playdi va bu limfa tugunlarining shishishiga olib keladi.
B-hujayralar: Xodgkin bo’lmagan limfoma B-hujayralarida boshlanishi mumkin. B-hujayralari mikroblar va infektsiyalarga qarshi kurashish uchun antikorlar ishlab chiqaradi. Ushbu antikorlar tanani himoya qilish uchun begona jismlarga qarshi harakat qiladi. Ko’pgina hollarda saraton B hujayralaridan kelib chiqadi.
T-hujayralari: T-hujayralari begona jismlarni bir zumda o’ldiradi va ularning kirib kelishiga to’sqinlik qiladi. T-hujayralarda Non-Xodgkin limfomasining bir nechta holatlari uchraydi.
Xodgkin bo'lmagan limfoma belgilari
Non-Xodgkin limfomasi bilan bog’liq bo’lgan ba’zi alomatlar topilishi mumkin. Bu alomatlar:
Doimiy charchoq
Tushuntirilmagan vazn yo’qotish
Shishgan limfa tugunlari bo’yin, qo’ltiq va kasık mintaqasida mavjud
Isitma
Ko’krak og’rig’i
Kechasi terlar
Qorin og’rig’i
Nafas olish va yo’tal
Qorin bo’shlig’ining shishishi
Xodgkin bo'lmagan limfoma diagnostikasi
Sizning alomatlaringiz tanangizda g’ayritabiiy limfotsitlar mavjudligini ko’rsatsa ham, shifokoringiz aniq tashxis qo’yish va kasallikni tasdiqlash uchun ba’zi testlarni o’tkazishi kerak bo’lishi mumkin. Shifokoringiz oilangiz va sizning tibbiy tarixingiz haqida so’raydi va shaxsiy tarixingizni ham olib qo’yishi mumkin. Ba’zi testlar va protseduralar Non-Hodgkin lenfoma tashxisini qo’yish uchun tarixni o’rganishga amal qiladi.
Jismoniy tekshiruv
Shifokoringiz bo’yningiz, qo’ltiq ostingiz va limfa tugunlaridagi shishishni tekshiradi. U taloq va/yoki jigarda shish borligini ham tekshirishi mumkin.
Siydik testlari va qon testlari
Shifokoringiz sizdan siydik va qon namunalarini to’plash va tahlil qilish uchun topshirishingizni so’rashi mumkin. Qon va siydikni tekshirish tanadagi infektsiyaning mavjudligi yoki yo’qligini istisno qiladi.
Tasvirlarni skanerlash
Tanangizda o’smalar mavjudligini aniqlash uchun ko’rish tekshiruvidan o’tishingiz kerak bo’lishi mumkin. Turli xil ko’rish testlari kompyuter tomografiyasi (KT), rentgen nurlari, pozitron emissiya tomografiyasi (PET) va magnit-rezonans tomografiya (MRI).
Suyak iligi testlari
Shifokorlar suyak iligi testini biopsiya va aspiratsiya deb ataladigan protseduralar orqali amalga oshiradilar. Aspiratsiya va biopsiya protsedurasi ignani son suyagiga kiritishni talab qiladi. Shifokor aspiratsiya jarayoni orqali suyak iligi namunasini olib tashlaydi. Patolog namunaning biopsiya jarayonini o’tkazadi va Hodgkin bo’lmagan lenfoma hujayralarining mavjudligini aniqlash uchun tahlil qiladi.
Limfa tugunlarini tekshirish
Limfa tugunlarini tekshirish uchun shifokor laboratoriya tekshiruvi uchun limfa tugunining bir qismini yoki butun qismini olib tashlaydi. Ushbu limfa tugunlari biopsiyasi protsedurasi Non-Hodgkin limfomasining o’simta hujayralari mavjudligini aniqlash uchun laboratoriyada limfa tugunlari to’qimasini tahlil qilishga yordam beradi. Biopsiya protsedurasi Non-Xodgkin limfomasiga xos bo’lgan anormal limfotsit hujayralari mavjudligini tasdiqlash uchun muhim testlardan biridir.
Non-Hodgkin limfomasini davolash usullari
Non-Hodgkin limfoma uchun turli xil davolash usullari mavjud. Qaysi davolanishni o’tkazishni va shifokoringiz nimani tavsiya qilishini o’zingiz hal qilishingiz mumkin. Biroq, kasallikning bosqichi va sog’ligingiz siz uchun eng maqbul davolash variantini tanlashda muhim rol o’ynaydi. Agar tanangizdagi o’smaning o’sishi sekin bo’lsa, unda siz o’sish naqshini kuzatish uchun biroz kutishingiz mumkin. Sekin o’sadigan limfoma belgilari bir zumda paydo bo’lmaydi va bir necha yillar davomida davolanishni talab qilmaydi. Sizning shifokoringiz sizning ahvolingizni kuzatish va saratoningiz rivojlanmasligiga ishonch hosil qilish uchun muntazam tekshiruvlarni rejalashtirishi mumkin.
Kimyoterapiya
Kimyoterapiya saraton hujayralarini yo’q qilish uchun eng keng tarqalgan davolash usullaridan biridir. Bu dori-darmonlarni davolash bo’lib, unda shifokor preparatni og’iz orqali yoki in’ektsiya orqali yuboradi. U preparatni yolg’iz qo’llaydi yoki uni boshqa dorilar yoki boshqa davolash turlari bilan birgalikda berishi mumkin. Kimyoterapiyaning yon ta’siri mavjud bo’lib, ular sizga qo’llaniladigan dorilar turiga bog’liq. Soch to’kilishi va ko’ngil aynishi kimyoterapiyaning keng tarqalgan yon ta’siridir. Ular, shuningdek, tug’ilish muammolari, yurak shikastlanishi, leykemiya va o’pkaning shikastlanishi kabi jiddiy uzoq muddatli asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Radioterapiya
Shifokoringiz sizni saraton hujayralarini o’ldirish uchun yuqori quvvatli energiya nurlaridan foydalanishni talab qiladigan radiatsiya terapiyasi orqali ham davolashi mumkin. Radioterapiya ta’sirlangan limfa tugunlarini va kasallik rivojlanishi mumkin bo’lgan atrofni davolaydi. Radiatsiya terapiyasining davomiyligi kasallikning og’irligi va bosqichiga bog’liq. Davolashning yon ta’siri soch to’kilishi va terining qizarishi. Jiddiy asoratlar orasida yurak kasalliklari va qalqonsimon bez bilan bog’liq muammolar mavjud.
BMT
Davolash tanangizdagi infektsiyalangan suyak iligini bostirish uchun kimyoterapiya va radiatsiyani birlashtiradi. Shifokor sog’lom suyak iligi qayta tiklanishi uchun tanangizga donordan sog’lom suyak iligi hujayralarini kiritadi.