Eshitish qobiliyatini yo'qotish nima?
Eshitish qobiliyatini yo’qotish – bu barcha yosh guruhlarida millionlab odamlarga ta’sir qiluvchi keng tarqalgan holat bo’lib, yoshga bog’liq eshitish qobiliyatini yo’qotish ayniqsa keng tarqalgan. Presbycusis deb nomlanuvchi eshitish qobiliyatining asta-sekin pasayishi odatda o’rta yoshda boshlanadi va katta yoshlilarda yanada aniqroq bo’ladi. Darhaqiqat, Qo’shma Shtatlardagi 75 va undan katta yoshdagi odamlarning yarmidan ko’pi ma’lum darajada eshitish qobiliyatini boshdan kechirmoqda.
Eshitish qobiliyatini yo'qotish turlari
Eshitish qobiliyatini yo’qotish uchta asosiy turga bo’linadi:
O’tkazuvchan eshitish halokati: bu turdagi tovush to’lqinlarining ichki quloqqa etib borishiga to’sqinlik qilganda paydo bo’ladi. Umumiy sabablar orasida suyuqlik to’planishi, quloq mumi tiqilib qolishi yoki tashqi yoki o’rta quloqdagi tizimli muammolar kiradi.
Sensorineural eshitish yo’qolishi: ichki quloq yoki eshitish nervini o’z ichiga olgan bu turdagi soch hujayralari yoki miyaga tovush signallarini uzatuvchi nerv yo’llarining shikastlanishi natijasida yuzaga keladi. Qarish va baland tovushlarga uzoq vaqt ta’sir qilish tez-tez sabab bo’ladi.
Aralash eshitish qobiliyatini yo’qotish: Bu holat o’tkazuvchan va sensorinöral eshitish qobiliyatini yo’qotish elementlarini birlashtiradi.
Eshitish qobiliyatini yo'qotish sabablari
Eshitish qanday ishlashini tushunish eshitish qobiliyatini yo’qotishning turli sabablarini aniqlashga yordam beradi. Ovoz tashqi quloq bo’ylab tarqalib, quloq pardasi va o’rta quloqdagi uchta kichik suyakni tebranadi. Keyin bu tebranishlar ichki quloqdagi salyangoz shaklidagi tuzilish bo’lgan kokleaga kiradi va u erda mayda tuk hujayralari tebranishlarni miya uchun elektr signallariga aylantiradi.
Umumiy sabablar
- Qarish: Tabiiy qarish jarayoni ichki quloq tuzilmalarining eskirishiga olib keladi.
Qattiq shovqinlar: baland ovozli muhitga ta’sir qilish kokleadagi soch hujayralari va nerv uchlariga zarar etkazishi mumkin.
Earwax to’planishi: Haddan tashqari quloq mumi quloq kanalini to’sib qo’yishi mumkin, bu esa tovush o’tkazuvchanligiga ta’sir qiladi.
INFEKTSION: Quloq infektsiyalari yoki g’ayrioddiy o’smalar eshitishga to’sqinlik qilishi mumkin.
Quloq pardasining yorilishi: baland tovushlar yoki shikastlanishlar natijasida quloq pardasining shikastlanishi eshitish qobiliyatini yo’qotishiga olib kelishi mumkin.
Eshitish qobiliyatini yo'qotish belgilari
Eshitish qobiliyatini yo’qotish belgilarini tan olish o’z vaqtida aralashuv uchun juda muhimdir. Umumiy ko’rsatkichlarga quyidagilar kiradi:
Bo’g’iq tovushlar: nutq va boshqa tovushlar noaniq yoki o’chirilgan ko’rinishi mumkin.
Nutqni tushunishda qiyinchilik: suhbatlarni kuzatishda qiynaladi, ayniqsa shovqinli muhitda.
Ovoz balandligini oshirish zarurati: televizorlar yoki radiolarda balandroq tovushlarni afzal ko’rish.
Ijtimoiy chekinish: eshitish qiyinligi sababli ijtimoiy muhitdan qochish.
Quloqlarda jiringlash: Tinnitus deb ataladigan bu holat ko’pincha eshitish qobiliyatini yo’qotish bilan birga keladi.
Xavf omillari
Bir nechta omillar eshitish qobiliyatini yo’qotish ehtimolini oshirishi mumkin, jumladan:
Yosh: Eshitish qobiliyatini yo’qotish xavfi yoshga qarab ortadi.
Genetika: Oilaviy tarix odamlarni eshitish qobiliyatini zaiflashtirishi mumkin.
Kasbiy xavflar: Baland ovozli mexanizmlar ta’sirida bo’lgan ishlar quloqning umumiy shikastlanishiga olib kelishi mumkin.
Turmush tarzini tanlash: Konsertlar yoki o’qotar qurollar kabi baland tovushlarni o’z ichiga olgan dam olish faoliyati xavfni oshiradi.
Tibbiy sharoitlar: Ba’zi kasalliklar va infektsiyalar eshitish qobiliyatiga salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.
Eshitish qobiliyatini yo'qotishning asoratlari
Eshitish qobiliyatini yo’qotish turli xil asoratlarga olib kelishi mumkin, jumladan, ijtimoiy izolyatsiya, depressiya va kognitiv pasayish. Aloqa muammolari munosabatlarga va kundalik faoliyatda ishtirok etishga to’sqinlik qilishi mumkin. Bundan tashqari, eshitish qobiliyatini yo’qotgan odamlarda muvozanat va fazoviy xabardorlik buzilganligi sababli yiqilish xavfi yuqori bo’lishi mumkin.
Eshitish qobiliyatini yo'qotish diagnostikasi
Tashxis odatda bir nechta usullarni o’z ichiga oladi, jumladan:
Jismoniy tekshiruv: Tibbiy xizmat ko’rsatuvchi provayder quloqlarni tiqilib qolgan yoki anormallik uchun tekshiradi.
Skrining testlari: Pichirlash testlari kabi oddiy testlar eshitish qobiliyatini aniqlashga yordam beradi.
Audiometriya: Audiolog tomonidan o’tkaziladigan keng qamrovli eshitish testlari turli chastotalarda eshitish sezgirligini o’lchaydi.
Davolash imkoniyatlari
Eshitish qobiliyatini yo’qotishni davolash uning asosiy sababi va og’irligiga bog’liq. Variantlar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
Quloq mumini olib tashlash: blokirovkalarni bartaraf etish eshitish qobiliyatini tiklashi mumkin.
Eshitish asboblari: Eshitish qobiliyatini doimiy ravishda yo’qotganlar uchun asboblar tovushni kuchaytirishi mumkin.
Koxlear implantlar: Eshitish vositalaridan foyda ko’rmaydigan odamlar uchun implantlar bevosita eshitish nervini rag’batlantirishi mumkin.
Jarrohlik aralashuvi: Ba’zi holatlar eshitish qobiliyatini tiklash uchun jarrohlik muolajalarni talab qilishi mumkin.
Oldini olish strategiyalari
Eshitish qobiliyatini yo’qotishning hammasi ham oldini olish mumkin bo’lmasa-da, ba’zi chora-tadbirlar eshitish qobiliyatini himoya qilishga va yoshga bog’liq pasayishni yumshatishga yordam beradi:
Quloqni himoya qilish: Quloq tiqinlari yoki quloqchinlarni shovqinli muhitda ishlatish eshitishni himoya qilishi mumkin.
Muntazam eshitish testlari: Muntazam skrininglar orqali erta aniqlash o’z vaqtida aralashuvni osonlashtirishi mumkin.
Qattiq shovqinlardan qochish: baland tovushlarga ta’sir qilishni kamaytirish, ayniqsa, bo’sh vaqtlarda, muhim ahamiyatga ega.
Earwaxni boshqarish: Muntazam tozalash eshitishga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan blokirovkalarni oldini oladi.