Aortofemoral bypass nima?
Aortofemoral bypass – bu tiqilib qolgan arteriyalarni chetlab o’tish orqali pastki ekstremitalarga qon oqimini tiklashga qaratilgan jarrohlik amaliyoti. Bu operatsiya, ayniqsa, oyoqlarni qon bilan ta’minlaydigan arteriyalarning torayishi yoki tiqilib qolishi bilan tavsiflangan periferik arteriya kasalligi (PAD) bilan og’rigan bemorlar uchun foydalidir.
Bemorlar odatda PADning og’ir alomatlarini boshdan kechirganda, aortofemoral bypassdan o’tadilar, ular orasida:
Vaqti-vaqti bilan klaudikatsiya: jismoniy faoliyat paytida oyoqlarda og’riq yoki kramp, bu dam olish bilan engillashadi.
Dam olishda og’riq: dam olish paytida oyoq yoki oyoqlarda doimiy og’riq, ko’pincha jiddiy arterial buzilishlarni ko’rsatadi.
Yaralar yoki yaralar: qon ta’minoti etarli emasligi sababli oyoq yoki oyoqlarda davolanmaydigan yaralar yoki yaralar.
Gangren: qon oqimining etishmasligi tufayli kelib chiqadigan to’qimalarning o’limi, agar davolanmasa, amputatsiya talab qilinishi mumkin.
Diagnostika
PAD tashxisi va aortofemoral bypassga bo’lgan ehtiyoj klinik baholash va tasviriy tadqiqotlar kombinatsiyasini o’z ichiga oladi:
Tibbiy tarix va fizik tekshiruv: Tibbiy yordam ko’rsatuvchilar semptomlar, kasallik tarixi va chekish, diabet va gipertenziya kabi xavf omillarini baholaydilar. Jismoniy tekshiruv oyoqlarda zaif yoki yo’q pulslarni aniqlashi mumkin.
Oyoq Bilagi zo’r ko’rsatkichi (ABI): Bu invaziv bo’lmagan test to’piqdagi qon bosimi ko’rsatkichlarini qo’ldagi qon bosimi bilan solishtiradi. Pastroq ABI potentsial arterial blokirovkalarni ko’rsatadi.
Doppler ultratovush: Ushbu tasvirlash usuli arteriyalardagi qon oqimini vizualizatsiya qilish uchun tovush to’lqinlaridan foydalanadi, bu blokirovkalarning joylashishini va zo’ravonligini aniqlashga yordam beradi.
Angiografiya: Ba’zi hollarda qon tomirlariga kontrastli bo’yoq kiritilishi mumkin, so’ngra arterial tizimning batafsil ko’rinishini ta’minlash uchun rentgen tasviri.
KT yoki MR angiografiya: Ushbu ilg’or tasvirlash usullari qon tomirlarining batafsil rasmlarini taqdim etadi va jarrohlik yondashuvni rejalashtirishga yordam beradi.
Jarayon
Aortofemoral bypass operatsiyasi quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi:
Anesteziya: bemor butun jarayon davomida qulaylikni ta’minlash uchun umumiy yoki mintaqaviy behushlik ostida joylashtiriladi.
Kesiklar: jarroh aorta va son arteriyalariga kirish uchun qorin bo’shlig’ida va/yoki kasıklarda kesma qiladi.
Graftni joylashtirish: Sintetik greft yoki tomir segmenti aortaga tiqilib qolgan joydan biroz yuqoriroqda tikiladi. So‘ngra payvandning ikkinchi uchi son arteriyasiga son suyagi bilan bog‘lanadi.
Qon oqimini tiklash: greft mustahkamlangandan so’ng, qon oqimi bloklangan arteriyalarni chetlab o’tib, yangi yaratilgan yo’l orqali qayta yo’naltiriladi.
Yopish: kesmalar yopiladi va bemor tiklanish zonasida nazorat qilinadi.
Qayta tiklash
Operatsiyadan keyingi tiklanish odatda quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Kasalxonada qolish: Bemorlar monitoring va og’riqni boshqarish uchun bir necha kun kasalxonada qolishlari mumkin.
Jismoniy terapiya: tiklanish va qon aylanishini yaxshilash uchun jismoniy faoliyatni bosqichma-bosqich tiklash tavsiya etiladi.
Kuzatuv xizmati: Aylanma yo’lning muvaffaqiyatini va umumiy yurak-qon tomir sog’lig’ini nazorat qilish uchun muntazam kuzatuv uchrashuvlari zarur.
Xavflar va asoratlar
Har qanday jarrohlik amaliyotida bo’lgani kabi, aortofemoral bypass ham potentsial xavflarni o’z ichiga oladi, jumladan:
INFEKTSION: kesma joyida yoki greft ichida.
Qon pıhtıları: tomirlar yoki tomirlar ichida qon oqimiga to’sqinlik qilishi mumkin bo’lgan pıhtıların shakllanishi.
Graft etishmovchiligi: vaqt o’tishi bilan greftning torayishi yoki bloklanishi ehtimoli.
Yurak asoratlari: yurak xuruji yoki insult xavfining oshishi, ayniqsa yurak-qon tomir kasalliklari bo’lgan bemorlarda.