Wolff-Parkinson-White (WPW) sindromi nima?
Wolff-Parkinson-White (WPW) sindromi – yurakda qo’shimcha elektr yo’li mavjudligi bilan tavsiflangan tug’ma yurak kasalligi. Ushbu anomaliya elektr signallarining yurakning yuqori kameralari (atria) va pastki kameralari (qorinchalar) o’rtasida odatdagidan tezroq harakatlanishiga imkon beradi, bu esa taxikardiya deb nomlanuvchi yurak urish tezligining oshishi epizodlariga olib keladi. WPW sindromi nisbatan kam uchraydigan bo’lsa-da, yurak sog’lig’i va ritmni tartibga solish uchun sezilarli ta’sir ko’rsatadi.
WPW sindromining belgilari
WPW sindromining o’ziga xos belgisi – bu daqiqada 100 zarbadan oshib ketadigan tez yurak urishi. Ushbu epizodlar to’satdan boshlanishi mumkin va bir necha soniyadan bir necha soatgacha davom etishi mumkin, ko’pincha jismoniy zo’riqish yoki dam olish paytida sodir bo’ladi.
Boshqa mumkin bo’lgan alomatlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Yurak urishi (ko’krak qafasidagi tebranish yoki urish hissi)
- Ko’krak qafasidagi noqulaylik
- Nafas qisilishi
- Bosh aylanishi yoki bosh aylanishi
- Hushidan ketish afsunlari
- Charchoq
- Anksiyete
Chaqaloqlarda simptomlar quyidagicha namoyon bo’lishi mumkin:
- Siyanoz (teri, lablar yoki tirnoqlarning mavimsi rangi)
- Achchiqlanish yoki bezovtalik
- Tez nafas olish
- Noto’g’ri ovqatlanish odatlari
Shuni ta’kidlash kerakki, ba’zi odamlar WPW naqshini hech qanday alomatlarsiz olib borishi mumkin, bu esa muntazam yurak tekshiruvlarida tasodifiy kashfiyotga olib keladi.
WPW sindromining sabablari
WPW sindromi xomilalik o’sish jarayonida rivojlanadigan qo’shimcha elektr yo’li tufayli paydo bo’lib, uni tug’ma nuqsonga aylantiradi. Ko’pgina tug’ma yurak nuqsonlarining aniq sabablari noaniq bo’lib qolsa-da, WPW boshqa yurak anomaliyalari, masalan, Ebstein anomaliyasi bilan birga bo’lishi mumkin.
Genetik omillar ham rol o’ynashi mumkin, chunki oilaviy holatlar hujjatlashtirilgan. Bundan tashqari, yurak mushagi qalinlashgan va umumiy funktsiyaga ta’sir qiladigan gipertrofik kardiyomiyopatiya kabi holatlar bilan bog’liq bo’lishi mumkin.
Yurak funktsiyasi va elektr signallari
WPW sindromining oqibatlarini tushunish uchun yurakning normal ishlashini tushunish foydali bo’ladi. Yurak to’rt kameradan iborat: ikkita atrium va ikkita qorincha. Yuqori o’ng atriumda joylashgan sinus tugunlari har bir yurak urishini boshlaydigan elektr signallarini ishlab chiqaradi. Bu signallar odatda qorinchalarga yetib borguncha impulslarni sekinlashtiradigan darvozabon vazifasini bajaradigan atrioventrikulyar (AV) tugun orqali o‘tadi.
WPW sindromi bo’lgan odamlarda qo’shimcha yo’l AV tugunini chetlab o’tadi, bu signallarning nazoratsiz tarqalishiga imkon beradi va natijada yurak urishi tezlashadi. Bu yurakdagi tartibsiz elektr faolligiga olib kelishi mumkin, bu esa ritmni tartibga solishni yanada murakkablashtiradi.
Murakkabliklar
WPW sindromi ko’pincha boshqarilsa-da, u xavf tug’diradi. Eng og’ir potentsial asorat, ayniqsa, bolalar va yoshlarda to’satdan yurak tutilishidir. Ogohlantirish va erta aralashuv ushbu xavflarni kamaytirish uchun juda muhimdir.
Diagnostika
WPW sindromini tashxislash sog’liqni saqlash mutaxassisi tomonidan to’liq baholashni o’z ichiga oladi. Jarayon odatda quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- Tibbiy tarix va fizik tekshiruv: simptomlar va yurak kasalliklarining har qanday oilaviy tarixi haqida ma’lumot to’plash.
- Elektrokardiogramma (EKG): Ushbu muhim test yurakning elektr faolligini o’lchaydi va qo’shimcha yo’lning mavjudligini aniqlashi mumkin.
- Xolter monitori: Kundalik faoliyat davomida buzilishlarni aniqlash uchun bir yoki ikki kun davomida yurak faoliyatini kuzatib boradigan portativ EKG.
- Voqealarni yozib olish qurilmasi: Xolter monitoriga o’xshash, lekin uzoqroq vaqt davomida ishlatiladigan bu qurilma yurak ritmlarini ma’lum vaqtlarda, ayniqsa simptomatik epizodlarda qayd etadi.
- Elektrofiziologik tadqiqot: yurakning elektr faolligini xaritalash uchun kateterlar qo’yiladigan, WPW sindromi va WPW naqshini farqlashga yordam beradigan ko’proq invaziv test.
Davolash
WPW sindromini davolash yondashuvi simptomlarning chastotasi va og’irligiga qarab individual ehtiyojlarga moslashtirilgan. Variantlar quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
- Vagal manevralari: chuqur nafas olish yoki yuzga sovuq qo’llash kabi oddiy usullar epizodlar paytida yurak tezligini sekinlashtirishga yordam beradi.
- Kardioversiya: Ushbu protsedura normal ritmni tiklash uchun yurakka boshqariladigan elektr toki urishini o’z ichiga oladi, odatda boshqa usullar samarasiz bo’lsa.
- Kateter ablasyonu: Aniqroq davolash usuli, bu protsedura qo’shimcha elektr signallarini blokirovka qilish uchun yurakda chandiq to’qimasini yaratish uchun kateterlardan foydalanishni o’z ichiga oladi va shu bilan kelajakdagi epizodlarning oldini oladi.
Semptomlarni boshdan kechirmaydigan WPW naqshiga ega bo’lganlar uchun davolanish shart bo’lmasligi mumkin, chunki vaziyatni kuzatish mumkin.
Wolff-Parkinson-White sindromi tug’ma kasallik bo’lib, asoratlarni oldini olish uchun xabardorlik va proaktiv boshqaruvni talab qiladi. Tegishli diagnostika va davolash bilan, WPW bilan kasallangan odamlar normal hayot kechirishi mumkin, bu yurak kasalligi bilan bog’liq xavflarni kamaytiradi. Doimiy parvarish va monitoring uchun kardiologning muntazam kuzatuvi zarur.