Ventrikulyar taxikardiya nima?
Qorincha taxikardiyasi (VT) yurakning qorinchalarida, yurakning pastki kameralarida paydo bo’ladigan tez yurak urishi bilan tavsiflangan aritmiyaning jiddiy shaklidir. Odatda V-tach yoki VT deb ataladigan bu holat odatda yurakning daqiqada 100 dan ortiq urish tezligiga olib keladi. Bunday tez yurak urishi qorinchalarni qon bilan etarli darajada to’ldirishga to’sqinlik qilishi mumkin va shu bilan yurakning tananing qolgan qismiga etarli miqdorda qon quyish qobiliyatini buzadi.
Ventrikulyar taxikardiya belgilari
VT bilan bog’liq alomatlar, birinchi navbatda, qon oqimining kamayishi va hayotiy organlarga kislorod yetkazilishi tufayli yuzaga keladi. Umumiy simptomlarga quyidagilar kiradi:
- Ko’krak og’rig’i (angina): Ko’krak qafasidagi noqulaylik yoki og’riq.
- Bosh aylanishi va bosh aylanishi: ongni yo’qotishga olib keladigan zaiflik hissi.
- Yurak urishi: yurak urishi yoki urishi hissi.
- Nafas qisilishi: nafas olishda qiyinchilik, ayniqsa jismoniy mashqlar paytida.
Epizodlarning davomiyligiga qarab qorincha taxikardiyasini ikki turga bo’lish mumkin:
Barqaror VT: Bu tur 30 soniyadan kamroq davom etadi va ko’pincha sezilarli alomatlarsiz o’z-o’zidan yo’qoladi.
Barqaror VT: 30 soniyadan ko’proq davom etadigan epizodlar, bu yanada og’ir alomatlarga, jumladan hushidan ketishga va o’ta og’ir holatlarda yurak tutilishiga olib kelishi mumkin.
Ventrikulyar taxikardiya sabablari
VT, birinchi navbatda, yurakning elektr signalizatsiyasidagi uzilishlar tufayli yuzaga keladi, bu esa qorinchalarda tez yurak urishiga olib keladi. Ushbu elektr buzilishlariga bir nechta omillar yordam berishi mumkin:
- Strukturaviy yurak kasalligi: oldingi yurak xurujlari kabi holatlar yurak to’qimalarining chandiqlariga olib kelishi mumkin.
- Koronar arteriya kasalligi: yurak mushaklariga qon oqimining yomonligi VTni qo’zg’atishi mumkin.
- Tug’ma yurak nuqsonlari: Tug’ilishda mavjud bo’lgan holatlar, shu jumladan uzoq QT sindromi odamlarni VTga moyil qilishi mumkin.
- Elektrolitlar muvozanati: kaliy, natriy, kaltsiy va magniy kabi minerallarning anormal darajalari yurak ritmiga ta’sir qilishi mumkin.
- Stimulyatorlardan foydalanish: Kokain va metamfetamin kabi moddalar VTni keltirib chiqarishi mumkin.
- Idiopatik VT: Ba’zi hollarda aniq sabab noma’lum bo’lib qolmoqda.
Xavf omillari
Ba’zi xavf omillari VT rivojlanish ehtimolini oshirishi mumkin. Bularga quyidagilar kiradi:
- Oldindan mavjud yurak kasalliklari: yurak xastaligi tarixi bo’lgan shaxslar yuqori xavf ostida.
- Elektrolitlar muvozanati: tanadagi minerallar darajasidagi jiddiy buzilishlar aritmiyalarni keltirib chiqarishi mumkin.
- Rag’batlantiruvchi vositalardan foydalanish: Giyohvand moddalarni, shu jumladan dam olish stimulyatorlarini qo’llash yurak urishining buzilishi xavfini oshiradi.
- Oila tarixi: oilada taxikardiya yoki boshqa yurak ritmi buzilishlarining mavjudligi sezuvchanlikni oshirishi mumkin.
Ventrikulyar taxikardiyaning asoratlari
VT dan kelib chiqadigan asoratlarning og’irligi ko’pincha yurak tezligi tezligiga, epizodlarning davomiyligiga va mavjud yurak kasalliklariga bog’liq bo’lishi mumkin. Potentsial asoratlarga quyidagilar kiradi:
- Qorincha fibrilatsiyasi (V-fib): yurakning elektr faolligi xaotik bo’lib, to’satdan yurak tutilishiga olib keladigan hayot uchun xavfli holat.
- Yurak etishmovchiligi: vaqt o’tishi bilan rivojlanishi mumkin bo’lgan yurakning samarali pompalana olmasligi.
- Tez-tez hushidan ketish: takroriy epizodlar hayot sifati bilan bog’liq jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin.
- To’satdan o’lim: Og’ir holatlarda VT shoshilinch aralashuvsiz to’satdan yurak to’xtashiga olib kelishi mumkin.
.
Ventrikulyar taxikardiya diagnostikasi
VT diagnostikasi ko’pincha tibbiy tarixni baholash, simptomlarni baholash va turli diagnostika testlarining kombinatsiyasini talab qiladi. Asosiy diagnostika vositalariga quyidagilar kiradi:
- Elektrokardiogramma (EKG yoki EKG): yurak ritmini vizualizatsiya qilish va taxikardiyani aniqlash uchun ishlatiladigan asosiy test.
- Xolter monitori: kundalik faoliyat davomida yurak faoliyatini qayd etish uchun uzoq vaqt davomida kiyiladigan portativ EKG qurilmasi.
- Voqealar monitori: Xolter monitoriga o’xshaydi, lekin kamdan-kam hollarda nosozliklarni aniqlash uchun uzoqroq vaqt davomida kiyiladi.
- Ko’rish testlari: yurakning tuzilishi va faoliyatini baholash uchun ekokardiyogramlar va ko’krak qafasi rentgenogrammalari kabi.
Davolash imkoniyatlari
Qorincha taxikardiyasini davolash simptomlarni boshqarish, normal yurak ritmini tiklash va kelajakdagi epizodlarning oldini olishga qaratilgan. Davolash usullari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Favqulodda aralashuvlar
- Kardioversiya: Oddiy yurak ritmini tiklash uchun elektr toki urishidan foydalanadigan favqulodda protsedura, ayniqsa barqaror VT holatlarida.
- Kateter ablasyonu: VT epizodlarini oldini olishga yordam beradigan g’ayritabiiy elektr yo’llarini yo’q qilish uchun yurakka kateterlar kiritiladigan protsedura.
Uzoq muddatli boshqaruv
- Implantatsiya qilinadigan kardioverter-defibrilator (ICD): yurak ritmini kuzatish va xavfli ritmlar aniqlansa, zarba berish uchun teri ostiga o’rnatilgan qurilma.
- Elektron yurak stimulyatori: yurak tezligini sekinlashtirishga yordam beradigan, yurakda izchil elektr signalizatsiyasini ta’minlaydigan qurilma.
Oldini olish strategiyalari
Profilaktik chora-tadbirlar yurak sog’lig’ini saqlashga qaratilgan. Strategiyalarga quyidagilar kiradi:
- Sog’lom ovqatlanish: tuz va nosog’lom yog’larni minimallashtirgan holda meva, sabzavot va to’liq donlarga boy muvozanatli dietani qabul qiling.
- Muntazam jismoniy mashqlar: har bir kunning ko’p qismida kamida 30 daqiqa jismoniy faoliyat bilan shug’ullanish, individual sog’liq holatiga moslashtirilgan.
- Og’irlikni boshqarish: yurak xastaligi xavfini kamaytirish uchun sog’lom vaznga erishish va uni saqlash.
- Qon bosimi va xolesterinni nazorat qilish: hayot tarzini o’zgartirish va tegishli choralar orqali ushbu omillarni kuzatish va boshqarish.
- Stressni boshqarish: yurak ritmiga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan stressni yumshatish uchun ong va muntazam mashqlar kabi usullarni qo’llash.
- Spirtli ichimliklarni iste’mol qilishni cheklash: umumiy yurak-qon tomir sog’lig’ini qo’llab-quvvatlash uchun me’yorida ichish.
- Tamakidan voz kechish: yurak xastaligi xavfini sezilarli darajada kamaytirish uchun chekishni tashlash.
- Uyqu gigienasi: umumiy salomatlikni yaxshilash uchun yaxshi uyqu odatlariga ustunlik berish.