O'pka qopqog'i stenozi nima?
O’pka qopqog’ining stenozi – yurakning o’ng qorinchasi va o’pka arteriyalari o’rtasida joylashgan qopqoqning torayishi bilan tavsiflangan holat. Bu torayish yurakdan o’pkaga qonning to’g’ri oqishiga to’sqinlik qiladi, bu erda kislorod paydo bo’ladi. Vaziyat tug’ma yurak nuqsonlaridan kelib chiqishi mumkin, odatda tug’ilish paytida paydo bo’lishi yoki kattalardagi boshqa kasalliklarning asoratlari sifatida rivojlanishi mumkin.
Semptomlar va diagnostika
O’pka qopqog’i stenozining zo’ravonligi engildan og’irgacha bo’lishi mumkin va alomatlar ko’pincha obstruktsiya darajasi bilan bog’liq. Engil holatlarda odamlar asemptomatik bo’lib qolishi mumkin va faqat davriy monitoringni talab qiladi. Biroq, og’irroq stenozga ega bo’lganlar jismoniy zo’riqish paytida alomatlarga duch kelishlari mumkin. Umumiy ko’rsatkichlarga quyidagilar kiradi:
- Stetoskop orqali aniqlanishi mumkin bo’lgan aniq yurak shovqini.
- Charchoq va nafas qisilishi, ayniqsa jismoniy faoliyat paytida.
- Ko’krak og’rig’i va hushidan ketish epizodlari.
- Chaqaloqlarda mavimsi yoki kulrang teri rangi kislorodning etarli emasligini ko’rsatishi mumkin.
Tashxis odatda shifokorning yurak shovqinlarini tinglashi bilan boshlanadi. Qo’shimcha sinov quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
- Elektrokardiogramma (EKG): Ushbu test yurakning elektr faolligini qayd etadi, bu yurak mushaklarining qalinlashuvi belgilarini aniqlaydi.
- Ekokardiyogram: Ovoz to’lqinlaridan foydalangan holda, ushbu ko’rish testi yurak tuzilishini, shu jumladan o’pka qopqog’i holatini batafsil ko’rish imkonini beradi.
- Kardiyak kateterizatsiya: Ushbu protsedura yurak ichidagi bosimni o’lchaydi va stenozning og’irligini baholashga yordam beradi.
Sabablari va xavf omillari
O’pka qopqog’ining stenozi ko’pincha homila o’sishi davrida qopqoq rivojlanishidagi tug’ma muammolardan kelib chiqadi. Vana muammosiz ochilishi va yopilishi kerak bo’lgan uchta yupqa qopqoq yoki qopqoqni o’z ichiga oladi. Stenozda bu qopqoqlar qalinlashishi, qotib qolishi yoki hatto birlashishi mumkin, bu qon oqimining cheklanishiga va o’ng qorinchadagi bosimning oshishiga olib keladi.
Bir qator omillar o’pka qopqog’ining stenozi rivojlanish xavfini oshirishi mumkin, jumladan:
- Onalik infektsiyalari: Homiladorlik paytida qizilcha kabi holatlar yangi tug’ilgan chaqaloqlarda yurak nuqsonlari ehtimolini oshirishi mumkin.
- Genetik sindromlar: Yurak tuzilishiga ta’sir qiluvchi Noonan sindromi kabi kasalliklar odamlarni ushbu holatga moyil qilishi mumkin.
- Revmatik isitma: Tomoqqa davolanmagan streptokokdan kelib chiqadigan asorat yurak qopqog’ining doimiy shikastlanishiga olib kelishi mumkin.
- Karsinoid sindromi: Bu kam uchraydigan holat yurak klapanlariga zarar etkazishi mumkin va o’smalarning o’ziga xos turlari bilan bog’liq.
Davolash imkoniyatlari
O’pka qopqog’ining stenozini davolash uning og’irligiga bog’liq. Engil holatlari bo’lgan shaxslar ko’pincha faqat muntazam tekshiruvlarni talab qiladi. O’rtacha va og’ir stenozi bo’lganlar uchun davolash quyidagilarni o’z ichiga olishi mumkin:
- Balon valvuloplastikasi: Bu minimal invaziv protsedura kateterni toraygan qopqoqqa balon bilan ulashni o’z ichiga oladi. Balon klapan teshigini kengaytirib, qon oqimini kuchaytiradi.
- O’pka qopqog’ini almashtirish: Agar valvuloplastika hayotiy bo’lmasa, jarrohlik variantlari ochiq yurak jarrohligi yoki o’pka qopqog’ini kateter bilan almashtirishni o’z ichiga olishi mumkin.
Jarayondan so’ng, klapanlarni almashtirishdan o’tgan shaxslar infektsiyalarning oldini olish uchun muayyan stomatologik yoki jarrohlik muolajalar oldidan profilaktika choralariga muhtoj bo’lishi mumkin.
Murakkabliklar
Agar davolanmasa, o’pka qopqog’ining stenozi bir qator asoratlarga olib kelishi mumkin, ayniqsa og’ir bo’lsa:
- Yuqumli endokardit: qopqoq muammosi bo’lgan odamlarda yurak shilliq qavatiga ta’sir qiluvchi bakterial infektsiyalar xavfi yuqori.
- Aritmiya: yurak urishining tartibsizligi paydo bo’lishi mumkin, ammo ular stenoz og’ir bo’lmasa, hayot uchun xavf tug’dirmaydi.
- O’ng qorincha gipertrofiyasi: o’ng qorinchadagi ish yukining ortishi yurak mushagining qalinlashishiga olib kelishi mumkin, bu uning funktsiyasini buzishi mumkin.
- Yurak etishmovchiligi: Vaqt o’tishi bilan o’ng qorinchaning qonni samarali pompalay olmasligi yurak etishmovchiligi belgilariga olib kelishi mumkin, masalan, oyoq va qorinda charchoq va shish.
- Homiladorlikning asoratlari: og’ir stenozli ayollar homiladorlik va tug’ish paytida yuqori xavflarga duch kelishi mumkin.