Hiatal churra nima?
Hiatal churra – oshqozonning bir qismi diafragma, ko’krakni qorindan ajratib turadigan katta mushak orqali chiqib ketadigan holat. Bu odatda qizilo’ngachning oshqozon bilan bog’lanishiga imkon beruvchi hiatus deb ataladigan teshik orqali sodir bo’ladi. Oshqozon bu teshikdan o’tib ketganda, bu turli alomatlarga olib kelishi mumkin, ayniqsa churra katta bo’lsa.
Hiatal churraning belgilari
Ko’pgina kichik hiatal churralar asemptomatik bo’lib qoladi, agar boshqa muammolar bo’yicha tibbiy baholash paytida tasodifan aniqlanmasa, ko’pincha sezilmaydi. Biroq, kattaroq churralar kundalik hayotga sezilarli ta’sir ko’rsatadigan bir qator alomatlarga olib kelishi mumkin. Umumiy simptomlarga quyidagilar kiradi:
Oshqozon yonishi: ko’krak qafasidagi yonish hissi, ko’pincha ma’lum ovqatlar yoki yotgan holda kuchayadi.
Regürjitatsiya: ovqat yoki suyuqlikning og’iz bo’shlig’iga qaytib kelishi, bu yoqimsiz bo’lishi mumkin.
Kislota reflyuksi: oshqozon kislotasi qizilo’ngachga qaytib, noqulaylik va tirnash xususiyati keltirib chiqaradi.
Disfagiya: yutish qiyinligi, agar churra qizilo’ngachni siqib qo’ysa paydo bo’lishi mumkin.
Ko’krak yoki qorin og’rig’i: yurak bilan bog’liq muammolar uchun xato bo’lishi mumkin bo’lgan noqulaylik.
Erta to’yinganlik: ovqatlanishni boshlagandan so’ng qisqa vaqt ichida to’yish hissi, bu ozuqaviy moddalarni iste’mol qilishga ta’sir qilishi mumkin.
Nafas qisilishi: Ba’zi hollarda churra diafragmani bosib, nafas olishni qiyinlashtiradi.
Qon qusish yoki qora najas: Bu ovqat hazm qilish traktida qon ketish kabi jiddiy asoratlarni ko’rsatishi mumkin.
Hiatal churraning sabablari
Hiatal churra rivojlanishi ko’pincha diafragma atrofidagi mushak to’qimasini zaiflashtiradigan omillarning kombinatsiyasidan kelib chiqadi. Potentsial sabablarga quyidagilar kiradi:
Yoshga bog’liq o’zgarishlar: odamlarning yoshi bilan, diafragma tabiiy ravishda zaiflashishi mumkin.
Travma: Baxtsiz hodisalar yoki jarrohlik muolajalar natijasida yuzaga kelgan jarohatlar vaziyatga hissa qo’shishi mumkin.
Tug’ma omillar: Ba’zi odamlar odatdagidan kattaroq tanaffus bilan tug’iladi.
Bosimning oshishi: Qorin bo’shlig’i mushaklariga ortiqcha bosim o’tkazadigan harakatlar, masalan, og’irlikni ko’tarish, ichak harakatlari paytida zo’riqish yoki doimiy yo’tal churra shakllanishiga yordam beradi.
Xavf omillari
Bir qator omillar hiatal churra rivojlanish ehtimolini oshirishi mumkin:
Yoshi: 50 va undan katta yoshdagi odamlar ko’proq sezgir.
Semirib ketish: Ortiqcha vazn qorin bo’shlig’iga bosim o’tkazib, churra rivojlanishiga hissa qo’shadi.
Hiatal churra diagnostikasi
Hiatal churralar ko’pincha yonish yoki ko’krak og’rig’i kabi tegishli simptomlarni baholashda aniqlanadi. Umumiy diagnostika usullariga quyidagilar kiradi:
Yuqori ovqat hazm qilish tizimining rentgenogrammasi: Bemorlar ovqat hazm qilish traktini qoplaydigan bariy eritmasini ichishadi, bu esa tibbiyot xodimlariga qizilo’ngach, oshqozon va yuqori ichakni ko’rishga imkon beradi.
Endoskopiya: Qizilo’ngachning shilliq qavatini tekshirish va anormalliklarni aniqlash uchun kamera bilan yupqa, moslashuvchan naychani kiritishni o’z ichiga oladi.
Qizilo’ngach manometriyasi: Bu test yutish paytida qizilo’ngach mushaklarining qisqarishini baholaydi va uning funktsiyasini baholashga yordam beradi.
Davolash imkoniyatlari
Jarrohlik aralashuvlar
Semptomlar og’ir bo’lsa yoki konservativ choralarga javob bermasa, jarrohlik variantlari ko’rib chiqilishi mumkin. Hiatal churrani jarrohlik tuzatish odatda quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Herniyani kamaytirish: oshqozon qorin bo’shlig’iga qaytariladi va diafragma teshigi tortiladi.
Pastki qizilo’ngachni qayta shakllantirish: Bu oshqozon tarkibining teskari oqimining oldini olishga yordam beradi.
Jarrohlik an’anaviy ochiq usullar yoki minimal invaziv laparoskopik usullardan foydalangan holda amalga oshirilishi mumkin, ular kichikroq kesmalarni o’z ichiga oladi va ko’pincha tezroq tiklanish vaqtlariga olib keladi.
Turmush tarzini o'zgartirish
- Ratsiondagi o’zgarishlar: Oshqozon yonishiga olib keladigan ovqatlardan voz kechish va porsiyani nazorat qilish simptomlarni boshqarishga yordam beradi.
Og’irlikni boshqarish: Sog’lom vaznni saqlash qorin bo’shlig’idagi bosimni engillashtirishi mumkin.
Uyqu paytida boshni ko’tarish: bu kechasi kislota oqimining oldini oladi.
Hiatal churra keng tarqalgan holat bo’lib, benigndan muammoligacha bo’lishi mumkin. Ko’pgina odamlar hech qachon semptomlarni boshdan kechirmasalar-da, bunday odamlar turmush tarzini o’zgartirish, invaziv bo’lmagan davolanish yoki ba’zi hollarda jarrohlik aralashuvi orqali yengillikdan xalos bo’lishlari mumkin. Shaxsiy holatlarga qarab eng to’g’ri harakat yo’nalishini aniqlash uchun sog’liqni saqlash mutaxassisi bilan maslahatlashish muhimdir.