Miya saratoni nima?
Miya saratoni – bu miya yoki markaziy asab tizimida rivojlanishi mumkin bo’lgan turli xil o’smalarni o’z ichiga olgan atama. Ushbu o’smalar miyaning o’zida paydo bo’lgan asosiy yoki ikkilamchi deb tasniflanishi mumkin, ya’ni ular tananing boshqa qismlaridan tarqalgan. Miya saratonining murakkabligi asosiy tana funktsiyalari va kognitiv jarayonlarni tartibga soluvchi miyaning murakkab tuzilmalaridan kelib chiqadi. Natijada, miya shishlarining oqibatlari jismoniy salomatlikdan tashqarida bo’lib, ko’pincha hissiy farovonlik va hayot sifatiga ta’sir qiladi.
Miya saratoni turlari
Miya o’smalari, birinchi navbatda, ular paydo bo’lgan hujayralarga qarab bir necha turlarga bo’linadi. Eng keng tarqalgan toifalarga quyidagilar kiradi:
Gliomalar: Ular neyronlarni qo’llab-quvvatlaydigan va himoya qiladigan glial hujayralardan kelib chiqadi. Ularga astrositomalar, oligodendrogliomalar va ependimomalar kiradi.
Meningiomalar: Bu o’smalar miya va o’murtqa shnurni o’rab turgan meninkslardan, himoya qatlamlaridan kelib chiqadi. Meningiomalar odatda yaxshi xarakterga ega, ammo ularning joylashuvi tufayli muammolarga olib kelishi mumkin.
Neyroblastomalar: Bu o’smalar asosan bolalarga ta’sir qiladi va asab to’qimalaridan kelib chiqadi, ko’pincha buyrak usti bezlari, bo’yin, ko’krak yoki umurtqa pog’onasida joylashgan.
Gipofiz o’smalari: ular gipofiz bezida rivojlanadi va gormonal muvozanat va o’sishga ta’sir qilishi mumkin.
Medulloblastomalar: Ko’pincha bolalarda bu o’smalar serebellumda paydo bo’ladi va miya va orqa miyaning boshqa qismlariga tarqalishi mumkin.
Belgilar & amp; alomatlar
Miya saratoni belgilari o’simtaning hajmiga, turiga va joylashishiga qarab juda katta farq qilishi mumkin. Umumiy belgilarga quyidagilar kiradi:
Bosh og’rig’i: Doimiy yoki kuchayuvchi bosh og’rig’i asosiy ko’rsatkich bo’lishi mumkin, ko’pincha ko’ngil aynishi bilan birga keladi.
Soqchilik: Oldingi tarixga ega bo’lmagan odamlarda yangi boshlangan tutilishlar miya anormalliklarini ko’rsatishi mumkin.
Kognitiv o’zgarishlar: Xotira, diqqatni jamlash va muammolarni hal qilish bilan bog’liq qiyinchiliklar miya faoliyatidagi o’zgarishlarni ko’rsatishi mumkin.
Dvigatel belgilari: oyoq-qo’llarda zaiflik yoki uyqusizlik, muvofiqlashtirish muammolari va o’simtaning joylashishiga qarab muvozanatning o’zgarishi mumkin.
Shaxsiyat va kayfiyat o’zgarishi: o’smalar hissiy tartibga solishga ta’sir qilishi mumkin, bu esa g’ayrioddiy xatti-harakatlarga yoki kayfiyatning o’zgarishiga olib keladi.
Sabablari va xavf omillari
Miya saratonining aniq sabablari hali ham noma’lum bo’lsa-da, uning rivojlanishiga bir qancha omillar yordam berishi mumkin:
Genetik omillar: Ba’zi odamlar miya o’smalarining ayrim turlarini rivojlanish xavfini oshiradigan genetik mutatsiyalarni meros qilib olishlari mumkin.
Atrof-muhitga ta’sir qilish: Ba’zi kimyoviy moddalar yoki radiatsiyaga uzoq vaqt ta’sir qilish miya saratoni xavfini oshirishi mumkin.
Yosh: Miya shishi rivojlanish xavfi yoshga qarab ortadi, ammo ba’zi turlari, masalan, neyroblastomalar, bolalarda ko’proq uchraydi.
Immun tizimining buzilishi: OIV/OITS yoki organ transplantatsiyasi kabi sharoitlar tufayli immuniteti zaif bo’lgan shaxslar yuqori xavfga ega bo’lishi mumkin.
Diagnostika
Miya saratoni diagnostikasi quyidagi usullarning kombinatsiyasini o’z ichiga oladi:
Nevrologik tekshiruv: Tibbiy yordam ko’rsatuvchi provayder har qanday nevrologik nuqsonlarni aniqlash uchun reflekslarni, ko’rishni, muvofiqlashtirishni va kognitiv funktsiyani baholaydi.
Tasvirlash testlari: Magnit-rezonans tomografiya (MRI) va kompyuter tomografiyasi (KT) skanerlari kabi usullar miyaning batafsil tasvirlarini beradi va o’smalarni aniqlashga yordam beradi.
Biopsiya: Agar tasvir o’simta mavjudligini ko’rsatsa, unda ishtirok etgan hujayralar turini aniqlash uchun namuna olinishi mumkin. Bu jarrohlik amaliyoti yoki igna aspiratsiyasi orqali amalga oshirilishi mumkin.
Genetik test: Ba’zi hollarda o’simtaning genetik tarkibini tahlil qilish davolash rejalarini moslashtirishga yordam beradi.
Davolash
Miya saratonini davolash usuli o’simta turiga, hajmiga, joylashishiga va insonning umumiy sog’lig’iga bog’liq. Umumiy davolash strategiyalari quyidagilarni o’z ichiga oladi:
Jarrohlik: agar iloji bo’lsa, o’simtani jarrohlik yo’li bilan olib tashlash ko’pincha birinchi qadamdir. Bu simptomlarni engillashtirishi va o’sma yukini kamaytirishi mumkin.
Radiatsiya The*rapy: Yuqori energiyali nurlar saraton hujayralarini nishonga olish va o’ldirish uchun ishlatiladi. Bu operatsiyadan keyin yoki operatsiyadan keyingi o’smalar uchun asosiy davolash sifatida ishlatilishi mumkin.
Maqsadli*rapiyalar: Bu*rapiyalar o’simta hujayralarining o’ziga xos xususiyatlariga qaratilgan bo’lib, ularning o’sishini inhibe qilish va sog’lom to’qimalarni saqlashga qaratilgan.
Qo’llab-quvvatlovchi yordam: simptomlarni boshqarish va hayot sifatini saqlab qolish juda muhimdir. Bu jismoniy terapiya, ovqatlanishni qo’llab-quvvatlash va maslahatni o’z ichiga olishi mumkin.
Klinik sinovlar: Ko’pgina bemorlar innovatsion davolash usullarini o’rganadigan klinik sinovlarda ishtirok etishni tanlashlari mumkin.
Oldini olish
Miya saratonining oldini olishning ma’lum usuli yo’q. Biroq, erta tashxis qo’yish va davolash miyaning metastatik o’smalari xavfini sezilarli darajada kamaytiradi. Shuningdek, sizda saraton rivojlanish xavfi past bo’ladi, agar:
Pestitsidlar va insektitsidlarga ta’sir qilishdan saqlaning
Radiatsiyaga keraksiz ta’sir qilishdan saqlaning
Har qanday kanserogen kimyoviy moddalarga ta’sir qilishdan saqlaning
Chekishdan saqlaning
Biroq, miya saratoni, ayniqsa, birlamchi miya saratonini keltirib chiqaradigan aniq sabablar hali ham zamonaviy fanga ma’lum emas. Shuning uchun aniq profilaktika choralari hali noma’lum.